„Kiedyś będzie pięknie” – premiera komiksu z serii „W(y)kluczenia”

„Kiedyś będzie pięknie” – komiks autorstwa Herzyk i Katarzyny Klas (kth), to pierwszy tom z serii „W(y)kluczenia”, skierowanego do nastoletnich odbiorców cyklu dotyczącego problematyki mniejszości w Polsce. Seria będzie przedstawiać historie, których bohaterami i bohaterkami są przedstawiciele i przedstawicielki grup wykluczanych społecznie. Pierwszy zeszyt poświęcony tematyce LGBT+ będzie dystrybuowany bezpłatnie wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych.

Według raportu dotyczącego sytuacji osób LGBT+ w latach 2019–2020 w Polsce, przygotowanego przez Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego prawie 21% członków i członkiń tej społeczności straciło w swoim życiu bliską osobę z powodu ujawnienia swojej nieheteronormatywności, a niemal 70% doświadczyło zachowań przemocowych ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową. Na przestrzeni czterech lat liczba osób LGBT+ cierpiących na depresję wzrosła w Polsce niemal o połowę. Podniósł się także znacznie odsetek badanych mających myśli samobójcze – z 38% w roku 2010 do 55% w latach 2019–2020. 13,7% osób, które wzięły udział w ankiecie, to niepełnoletnia młodzież*.

Dlatego tak ważne jest, by tworzyć narzędzia – tak dla nauczycieli, jak samych uczniów – które będą wsparciem w rozmowie, budowaniu społecznej akceptacji i walce o prawa osób z grup mniejszościowych.

Komiks, ale o czym?

Jednym z takich narzędzi jest wydawnictwo „Kiedyś będzie pięknie” – komiks autorstwa Herzyk (scenariusz) i kth (rysunki), a równocześnie pierwszy tom z serii „W(y)kluczenia”. Komiks został wydany przez KBF we współpracy z Fundacją Muzeum Komiksu ze środków przyznanych przez Konsulat Generalny USA w Krakowie.

O czym jest komiks? O dwóch dziewczynach. Milena interesuje się astronomią i marzy o pracy w NASA. Tamara maluje, robi zdjęcia, pisze wiersze i chce studiować na Akademii Sztuk Pięknych. Chodzą do tej samej klasy i już dawno wpadły sobie w oko, ale nieśmiałość nie pozwala im się do siebie zbliżyć. Pewnego dnia nauczyciel fizyki zleca im jednak wspólny projekt…

Jak potoczą się losy Mileny i Tamary? Będą ze sobą szczęśliwe, czy wspólne plany pokrzyżuje im homo- i transfobia?

– Książki z tego cyklu, tworzone przez najlepszych autorów i autorki komiksowe w Polsce, będą zawierać elementy antydyskryminacyjne i edukacyjne. Wspólnym dążeniem wszystkich zaangażowanych w projekt podmiotów jest dążenie do przygotowania estetycznych i interesujących merytorycznie (dobrze napisanych i narysowanych) komiksów, które trafią w zainteresowania i gust młodych ludzi – mówi Tomasz Trzaskalik z Fundacji Muzeum Komiksu.

Projekt skierowany do młodzieży i młodych dorosłych zakłada opracowanie i wydanie w latach 2023–2026 serii obejmującej cztery albumy w jednolitym formacie i estetycznej szacie graficznej.

– Cykl będzie poruszał zagadnienia dotyczące następujących mniejszości: LGBT+, żydowskiej, romskiej i muzułmańskiej w Polsce. Celem projektu jest edukacja i przeciwdziałanie dyskryminacji bez zbędnego dydaktyzmu, dlatego scenariusze poszczególnych części, przygotowywane przez uznanych i profesjonalnych artystów i artystki, tworzone są na podstawie rekomendacji wypracowanych podczas konsultacji z przedstawicielami i przedstawicielkami mniejszości, o których opowiadają – mówi Urszula Chwalba, kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Konsultacje do części pierwszej serii „W(y)kluczenia” prowadziła doświadczona trenerka antydyskryminacyjna – Ewa Stoecker.

– Misja dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych w Polsce z dumą wspiera ten projekt i książkę. Pozwala ona docenić różnorodność naszego świata i uznaje wspólne zaangażowanie Stanów Zjednoczonych i Polski w poszanowanie praw człowieka. Wspieranie tolerancji i integracji społecznej jest podstawowym filarem demokracji – powiedziała Erin Nickerson, konsul generalna Stanów Zjednoczonych w Krakowie.

Wokół komiksu – zobacz, przeczytaj, porozmawiaj!

W ramach promocji „Kiedyś będzie pięknie” w krakowskim Muzeum Komiksu przez cały luty będzie trwała wystawa prezentująca ilustracje z tej publikacji. Dodatkowo przewidziane są warsztaty dla młodych twórców i spotkania dla młodzieży z autorkami (np. podczas marcowego Krakowskiego Festiwalu Komiksu), które opowiedzą o komiksie i procesie jego powstawania, a także o kwestiach związanych z dyskryminacją osób LGBT+ i jej przeciwdziałaniu.

Bio autorek

Aleksandra Herzyk aka Herzyk – autorka komiksów i książek. W 2022 roku zadebiutowała historyczną powieścią graficzną „Wolność albo śmierć” uhonorowaną Nagrodą Literacką Podróż Hestii 2023. We wrześniu 2023 roku ukazał się jej reportaż „Przegryw. Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności”, który napisała wspólnie z Patrycją Wieczorkiewicz. Współpracowała z Krytyką Polityczną, Amnesty International, TVN24 i magazynem „Kontakt”. Pisze dla portalu noizz.pl.

Katarzyna Klas aka kth – autorka komiksów, ilustratorka. Lubi papier, stare mangi shoujo, jazdę na rowerze i swojego kota. Od 2016 roku rysuje krótkie formy komiksowe, głównie do zina „Warchlaki”. W 2023 roku zdobyła Grand Prix Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi za projekt publikacji komiksowej. Na co dzień sprzedaje duszę, pracując w firmach hazardowych i próbując przy tym wymyślić, jak zakrzywić czasoprzestrzeń na tyle, aby móc robić w międzyczasie komiksy.

***

Więcej informacji o projekcie można znaleźć w mediach społecznościowych Krakowa Miasta Literatury UNESCO, Krakowskiego Stowarzyszenia Komiksowego i Konsulatu Generalnego USA w Krakowie.

Więcej o wystawie w krakowskim Muzeum Komiksu: www.facebook.com/events/1035039890923735.

Wydawcą komiksów jest KBF, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Projekt jest realizowany we współpracy z Fundacją Muzeum Komiksu ze środków przyznanych przez Konsulat Generalny USA w Krakowie.

Osoby zainteresowane otrzymaniem egzemplarza do recenzji zachęcamy do kontaktu: marta.filipiuk@kbf.krakow.pl.

* https://rownowazni.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/105/2022/07/Sytuacja-spoleczna-osob-LGBTA-w-PL-CBU-1.pdf

Versopolis to międzynarodowa sieć europejskich festiwali poetyckich, do której Festiwal Miłosza dołączył w 2023 roku. Spotkanie w Kopenhadze z udziałem przedstawicieli wszystkich instytucji partnerskich sieci, miało na celu podsumowanie dotychczasowych działań oraz planowanie przyszłych inicjatyw. Członkowie sieci spotkali się w stolicy Danii w centrum kultury LiteraturHaus (na zdjęciu). Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu Kreatywna Europa

Connecting Emerging Literary Artists (CELA) to międzynarodowa inicjatywa rozwoju talentów, którą współfinansuje unijny Program Kreatywna Europa. Czteroletni projekt łączy początkujących tłumaczy z 11 europejskich krajów (10 języków) z początkującymi pisarzami dzięki kursom, próbkom przekładów, programom mentoringowym, prezentacjom i spotkaniom na żywo. Celem programu jest zapewnienie twórcom literatury z mniejszych rynków językowych Europy równych szans w budowaniu międzynarodowej kariery, docieraniu do międzynarodowej publiczności i rozwijaniu umiejętności zawodowych.

W związku z rozpoczęciem trzeciej edycji projektu CELA, Krakowskie Biuro Festiwalowe w ramach programu Kraków: Miasto Literatury UNESCO poszukuje początkujących tłumaczy, którzy wezmą udział w projekcie od września 2024 do czerwca 2027 roku.

Poszukujemy tłumaczy na język polski z następujących języków:

hiszpańskiego

włoskiego

ukraińskiego

niderlandzkiego (2 miejsca)

serbskiego

słoweńskiego

czeskiego

rumuńskiego

bułgarskiego

Co oferujemy?

• Program mentoringowy, dający możliwość współpracy z doświadczonym tłumaczem z tego samego języka oraz konsultantem specjalizującym się w rynku literackim;
• 2 spotkania na żywo grupy polskich uczestników CELA w Krakowie;
• 2 tygodniowe spotkania projektowe w międzynarodowym gronie wszystkich uczestników CELA;
• 2 wizyty na festiwalu literackim w kraju języka źródłowego;
• 4 międzynarodowe masterclassy on-line na tematy związane z doskonaleniem zawodowym;
• udział w procesie rekrutacji pisarzy biorących udział w projekcie CELA;
• płatny przekład 6 próbek tekstów prozatorskich od początkujących pisarzy z języka źródłowego;
• publikację tych tekstów na stronie CELA i innych platformach literackich w całej Europie;
• płatne i objęte mentoringiem zadanie pichingowe twórczości (przynajmniej) jednego z przypisanych w ramach projektu pisarzy;
• zestaw zawodowych materiałów promocyjnych ze zdjęciem i biogramem;
• włączenie w międzynarodową sieć ponad 300 pisarzy, tłumaczy oraz organizacji literackich w Europie.

Kogo poszukujemy?

• Tłumaczy prozy literackiej (fikcjonalnej oraz niefikcjonalnej) na język polski, posiadających odpowiednie kompetencje językowe w języku źródłowym, posiadających w dorobku przynajmniej 1, najwyżej 3 publikacje tłumaczeń literackich z języka źródłowego w uznanym czasopiśmie literackim lub wydawnictwie,
• Absolwentów studiów kierunkowych lub kursów związanych z przekładem literackim i/lub osoby mogące udowodnić swoje umiejętności udziałem w programach tłumaczeń literackich lub przyjmowaniem zleceń na tłumaczenia w ostatnich latach;
• Osoby mające możliwość oraz chęć zaangażowania się w projekt, poświęcenia uwagi powierzonym w jego ramach zadaniom oraz komunikowania się z organizacjami partnerskimi i innymi uczestnikami (wspólnym językiem projektu jest angielski).

Osoby ubiegające się o udział w projekcie powinny spełniać wszystkie powyższe kryteria.

Udział w projekcie jest bezpłatny. CELA pokrywa koszty podróży, zakwaterowania oraz wyżywienia podczas aktywności na żywo.

Realizację projektu umożliwia dofinansowanie oraz współpraca organizacji partnerskich:

Next Page Foundation (Bułgaria)

Book Arsenal (Ukraina)

deBuren (Belgia)

Passa Porta (Belgia)

Scuola Holden (Włochy)

Krakow Festival Office (Polska)

FILIT (Rumunia)

KROKODIL (Serbia)

GOGA (Słowenia)

Escuela de Escritores (Hiszpania)

Czech Literary Centre (Czechy)

Wintertuin (Holandia – koorydnator projektu)

Każda z powyższych organizacji dokona procesu selekcji pisarzy oraz tłumaczy, którzy wezmą udział w projekcie, co łącznie da międzynarodową sieć 165 twórców literatury.

Osoby zainteresowane dołączeniem do projektu zachęcamy do przesyłania zgłoszeń na adres kontakt@miastoliteratury.pl

Zgłoszenie powinno obejmować:

• Próbkę tłumaczenia z języka źródłowego (maksymalnie 3 strony znormalizowane);
• Aktualne CV zawierające dane kontaktowe oraz informacje na temat wykształcenia oraz dorobku zawodowego;
• List motywacyjny (objętość max 1 strona znormalizowana) wyjaśniający chęć przystąpienia do projektu CELA oraz oczekiwane rezultaty udziału w programie;
• Opcjonalnie: list polecający (maksymalnie 1 strona znormalizowana) od doświadczonego tłumacza lub nauczyciela akademickiego.

Zgłoszenia można nadsyłać do 17 marca 2024 (włącznie).

Szczegółowe informacje o rekrutacji dostępne w REGULAMINIE. Pytania dotyczące rekrutacji prosimy przesyłać na adres maria.swiatkowska@kbf.krakow.pl

Rok 2023 obfitował w Krakowie w wyjątkowe rocznice: za nami 15. Festiwal Conrada, 10. Festiwal Literatury dla Dzieci, Wydawnictwo Literackie świętowało swoje siedemdziesięciolecie, Wydawnictwo Karakter – piętnastolecie, a księgarnia DeRevo obchodziła dziesiąte urodziny.

Obchodziliśmy także setne urodziny Wisławy Szymborskiej, a wszystko to działo się w czasie, gdy Kraków celebrował jubileusz dziesięciolecia uzyskania tytułu Miasta Literatury UNESCO.

Festiwale

Ubiegły rok minął pod znakiem dużych literackich wydarzeń: Festiwalu Miłosza, Festiwalu Literatury dla Dzieci, Krakowskiego Festiwalu Komiksu czy Festiwalu Conrada. Ale literacki Kraków to nie tylko coroczne celebracje: przecież spotkania autorskie, warsztaty, debaty mają miejsce niemal każdego dnia w Pałacu Potockich lub w zaprzyjaźnionych przestrzeniach kameralnych księgarń czy antykwariatów. W 2023 roku w naszym mieście odbyło się ponad 380 spotkań wokół książek zorganizowanych przez KMLU lub pod patronatem i w ścisłej współpracy z operatorem programu, które zgromadziły w sumie prawie 40 tysięcy uczestników!

Jubileusz za nami, ale to nie znaczy, że czas osiąść na laurach – to raczej moment, by przeanalizować dotychczasowe doświadczenia i pewnie wkroczyć w nowe dziesięciolecie, pamiętając o literackich patronach na najbliższe 12 miesięcy – o Czesławie Miłoszu, Josephie Conradzie i Witoldzie Gombrowiczu – mówi Urszula Chwalba, kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Działania dla branży i czytelników

Miniony rok to kontynuacja i rozwój cieszących się dużą popularnością wśród publiczności i uczestników cykli: Szkoły czytania dla uczniów szkół ponadpodstawowych, Szkoły pisania dla początkujących twórców i Literackich chwil, czyli ulubionych warsztatów dzieci i rodzin, prowadzonych przez Beatę Kwiecińską i Macieja Dąbrowskiego, którzy za swoją działalność odebrali jesienią tytuł Animatora Roku.

W ubiegłym roku ujrzała światło dzienne nowa odsłona kwartalnika literackiego „Czas Literatury”, która spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem zarówno czytelników, jak i krytyki literackiej. Od 2023 roku kwartalnik wydawany jest przez KBF przy wsparciu Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

Program Kraków Miasto Literatury UNESCO to także w dużej części działania skierowane do branży literackiej: znakomicie rozwija się odbywający się jesienią Kongres książki, stale doskonalimy program wsparcia dla księgarń kameralnych i antykwariatów czy program patronatów dla autorów, wydawców i książek związanych z naszym miastem. W ubiegłym roku miała miejsce 4. edycja Nagrody KMLU, podczas której wyłoniono 34 laureatek i laureatów. Warto zaznaczyć, że do tej pory nagrodą wyróżniono blisko 150 osób.

Nagrody i nominacje

Efekty wymienionych działań są spektakularne – dowodem na ich skuteczność niech będą wymierne sukcesy autorek i autorów związanych z programem Kraków Miasto Literatury UNESCO. W 2023 roku otrzymali oni ponad 40 nominacji, nagród i wyróżnień w najważniejszych konkursach literackich w Polsce.

Wśród największych sukcesów należy wymienić chociażby: Nagrodę im. Witolda Gombrowicza dla Jakuba Nowaka za powieść „To przez ten wiatr” (opublikowanej nakładem krakowskiego wydawnictwa Powergraph), Nagrodę Kościelskich i Nagrodę Conrada dla Urszuli Honek za opowiadania „Białe noce” (Wydawnictwo Czarne) oraz Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego dla „Głuszy” Anny Goc (Wydawnictwo Dowody).

Warto również zaznaczyć, że brytyjski przekład „Mapy” („The Map”) Barbary Sadurskiej autorstwa Kate Webster znalazł się w finale Nagrody Oxford-Weidenfeld. Natomiast wśród 20 książek nominowanych do Nagrody Literackiej NIKE aż 5 tytułów zostało wydanych pod patronatem KMLU: „Trash story” Mateusza Górniaka (Wydawnictwo Ha!art), „Nie wszyscy pójdziemy do raju” Olgi Górskiej, absolwentki Kursu pisania powieści (Wydawnictwo Drzazgi), „Zapiski wariatki” Aleksandry Młynarczyk-Gemzy (Wydawnictwo Znak), „Dom ojców” Andrzeja Muszyńskiego (Wydawnictwo Czarne) i „Szczelinami” Wita Szostaka (Powergraph).

Książki pod patronatem KMLU znalazły się też w finałach Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, Nagrody Literackiej Gdynia i wielu innych, a wybitny poeta i zasłużony dla Krakowa laureat Nagrody KMLU Ryszard Krynicki został laureatem prestiżowej Nagrody Jerzmanowskich przyznawanej przez Polską Akademię Umiejętności.

Współpraca międzynarodowa

KMLU nie ustaje także w rozwijaniu sieci i relacji z podobnymi instytucjami w świecie. W grudniu zakończyła się druga edycja programu wspierania młodych talentów literackich z Europy: CELA – Connecting Emerging Literary Artist. KBF, operator miejskiego programu literackiego, został zaproszony jako partner do trzeciej edycji tego międzynarodowego projektu. Kontynuujemy również program rezydencji literackich, goszcząc twórców z Polski, Francji czy Kanady. Trwa też kolejny rok współpracy Krakowa w ramach Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN oferującej schronienie tym pisarzom i obrońcom praw człowieka, którzy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie.

W roku jubileuszowym

Kraków otrzymał tytuł Miasta Literatury UNESCO 21 października 2013 roku, a jubileusz dziesięciolecia rozciągnął się na cały rok.

Niemal od początku 2023 roku w księgarniach, antykwariatach i filiach Biblioteki Kraków zaczęły się pojawiać regały z literaturą „krakowską” – rekomendowaną lub wydaną pod patronatem KMLU.

Co miesiąc swoja premierę miał kolejny podkast wyprodukowany we współpracy z Radiem Kraków, podczas którego zaproszeni goście opowiadali o literackim potencjale naszego miasta.

Lipiec minął pod znakiem rocznicowej odsłony akcji Czytaj PL, realizowanej tradycyjnie z platformą Woblink. Specjalna edycja polegała na udostępnieniu czytelnikom z całej Polski ebooków i audiobooków z 10 książkami krakowskich twórców: Ryszarda Krynickiego, Zośki Papużanki, Adama Zagajewskiego, Wisławy Szymborskiej, Michała Rusinka, Dominiki Słowik, Wita Szostaka, Stanisława Lema, Barbary Sadurskiej i Doroty Terakowskiej.

Jesienią w przestrzeni miejskiej zobaczyliśmy portrety ludzi tworzących literacki Kraków. Na plakatach powstałych w ramach tej kampanii kreatywnej znalazło się kilkadziesiąt osób związanych z branżą książki: pisarki i pisarze, m.in. Ryszard Krynicki, Jerzy Illg, Elżbieta Łapczyńska, Katarzyna Kubisiowska, Łukasz Orbitowski, a także wydawcy, księgarze, antykwariusze, tłumacze, bibliotekarki, organizatorzy festiwali literackich i targów książki oraz czytelnicy i czytelniczki – akcja okazała się znakomitą okazją, by pokazać złożoność i różnorodność programu KMLU i tworzącej go społeczności.

Kulminacją jubileuszowych obchodów stał się wyjątkowy koncert – Aga Zaryan śpiewa Szymborską i innych poetów, który odbył się w Teatrze KTO.

To wydarzenie symbolicznie zakończyło oficjalne obchody dziesięciolecia KMLU. Przed nami kolejny rok pełen literackich wyzwań i doznań. Będzie ciekawie!

„Wolność artystycznej wypowiedzi została w Turcji całkowicie zniesiona” – mówi Ersan Pekin, turecki publicysta i pisarz, któremu miasto Kraków udzieliło właśnie bezpiecznego schronienia w ramach programu Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN.

Instytut Kultury Willa Decjusza i KBF powitały w Krakowie Ersana Pekina, tureckiego pisarza i publicystę. Przez najbliższy rok będzie przebywał na stypendium w Willi Decjusza.

Cieszymy się, mogąc gościć kolejnego stypendystę międzynarodowej sieci ICORN. Udzielanie wsparcia pisarzom uchodźcom jest jednym z wielu zadań statutowych Willi Decjusza – instytucji kultury Miasta Krakowa, i ważnym symbolem solidarności międzynarodowej naszego krakowskiego środowiska. W Willi Decjusza wolność słowa oraz swobodę twórczej ekspresji uznajemy za wartości kluczowe dla demokracji, ważne w trudnym procesie dialogu kultur. Od 27 lat wspieramy twórców szukających schronienia, dzielimy się wiedzą i doświadczeniem z innymi miastami Polski oraz regionu, promując Kraków jako ośrodek literacki i miasto otwarte na świat. Mam nadzieję, że pobyt w mieście Miłosza, Lema i Szymborskiej dostarczy Ersanowi Pekinowi wielu inspiracji i kontaktów – mówi Dominika Kasprowicz, dyrektorka Willi Decjusza.

Międzynarodowa Sieć Miast Schronienia (International Cities of Refuge Network ICORN) oferuje schronienie pisarzom i obrońcom praw człowieka, jacy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie. Powstała w 2005 roku. w Norwegii. Jednym z pomysłodawców sieci był Salman Rushdie – autor słynnych Szatańskich wersetów, które wywołały gwałtowne protesty w świecie islamskim i nałożenie na autora przez ajatollaha Chomeiniego fatwy – wyroku nakazującego każdemu prawdziwemu muzułmaninowi zabicie pisarza. W ciągu kilkunastu lat działalności sieci udało się znaleźć miejsce tymczasowego schronienia dla kilkuset twórców i twórczyń, intelektualistek i intelektualistów oraz osób działających na rzecz praw człowieka i wolności słowa. ICORN koordynuje program miast tymczasowego schronienia (shelter cities), a także jest ważną organizacją współpracującą z rządami poszczególnych państw, Komisją Europejską, ONZ, UNHCR, Międzynarodowym PEN Clubem na rzecz praw człowieka oraz wdrażania polityki ochronnej dla twórców prześladowanych ze względu na swoją działalność.

ICORN tworzy dynamiczną sieć ponad 80 miast, a jego działalność to jeden z najsilniejszych na świecie głosów w obronie prawa do wolności poglądów i wypowiedzi oraz międzynarodowej solidarności. Do grupy zaangażowanych miast należą m.in. Amsterdam (Holandia), Barcelona (Hiszpania), Bergen (Norwegia), Bruksela (Belgia), Frankfurt (Niemcy), Kopenhaga (Dania), Lucerna (Szwajcaria), Malmö (Szwecja), Meksyk (Meksyk), Norwich (Wielka Brytania), Oaxaca (Meksyk), Oslo (Norwegia), Paryż (Francja), Pittsburgh (Stany Zjednoczone) czy Reykjavik (Islandia).

Kraków – jako pierwsze miasto w Polsce – przystąpił do Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN w 2011 roku. W 2015 roku polska reprezentacja w sieci powiększyła się o Wrocław, w 2017 do sieci ICORN został włączony Gdańsk, w 2019 Katowice, a w 2023 – Warszawa.

Bycie domem – choćby tymczasowym – dla twórczyń i twórców szukających schronienia przed zagrożeniami płynącymi z ich ojczyzn to dla naszego miasta nie tylko obowiązek, ale i przywilej. Przyjęcie tej roli było wyraźnym sygnałem, że mieszkańcy Krakowa Miasta Literatury UNESCO stoją i zawsze będą stali po stronie wolności słowa i wypowiedzi artystycznej. Cieszymy się, że do sieci dołączają kolejne polskie miasta, potwierdzając tym samym, jak istotne działania podejmuje ICORN – mówi Robert Piaskowski, pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. kultury, a także członek Rady Zarządzającej ICORN.

Od przystąpienia do sieci Kraków gościł w ramach programów rezydencjalnych jedenaścioro pisarzy i pisarek: Marię Amelie (właściwe nazwisko Madina Salamova – Osetia Północna / dziś w Norwegii), Kareema Amera (Egipt / dziś w Norwegii), Mostafę Zamaniniję (Iran), Lawona Barszczewskiego (Białoruś), Asli Erdoğan (Turcja), Felixa Kaputu (Kongo), Monema Mahjouba (Libia), Kholoud Charaf (Syria / dziś w Niemczech), Aaiún Nin (Angola / dziś w Szwajcarii), Uładzimira Niaklajeua (Białoruś) oraz Andreja Chadanowicza (Białoruś).

Organizatorami Programu Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN w Krakowie są Miasto Kraków, KBF (operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO) oraz Instytut Kultury Willa Decjusza, który realizuje program stypendium i zapewnia miejsce pracy twórczej. 

ERSAN PEKIN

Fot. Beata Zawrzel/Willa Decjusza

Dwunastym stypendystą Miasta Krakowa w ramach programu ICORN jest Ersan Pekin – turecki pisarz i dziennikarz.

Urodził się w 1979 roku w Digorze (Turcja). Jest autorem kilku powieści i opowiadań. W 2013 roku wydał książkę Kadınlar Yedi Bitirdi Beni (pol. „Pochłonięty przez kobiety”), która opowiada historię mężczyzny cierpiącego na uzależnienie od seksu. Po wydaniu kolejnej książki (pol. „Różowy chłam celebrytów i snów”) zaczął otrzymywać liczne groźby, w wyniku których, wraz z wydawcą, podjął decyzję o całkowitym wycofaniu książki z rynku. W 2019 roku po opublikowaniu pierwszej części trylogii Puzzle w związku ze swoją pierwszą książką został  – po sześciu latach od jej publikacji – oskarżony o obrazę moralności, „obsceniczność” i szerzenie pornografii. Został skazany na sześć miesięcy więzienia w zawieszeniu. Przez kolejne trzy lata był śledzony, otrzymywał też telefoniczne i mailowe groźby śmierci.

Powiedziano mi, że jeśli kiedykolwiek opublikuję jakąś książkę, to nigdy już nie wyjdę z więzienia. Pisałem dalej w ukryciu, ale nie mogłem publikować. Skontaktowałem się więc z PEN Norway, PEN UK, PEN International oraz Siecią ICORN. Bardzo mi pomogli. Jestem bardzo wdzięczny ICORN-owi, Miastu Kraków oraz Willi Decjusza za to, że mogę teraz bezpiecznie kontynuować swoją pracę i planować publikację napisanych w Turcji tekstów w tak pięknym i wolnym kraju, jakim jest Polska. Mogę wreszcie swobodnie pisać. Po tylu latach represji jest to dla mnie niezwykły dar od życia – wyznał Ersan Pekin po przybyciu do Krakowa na stypendium ICORN.

W 2021 roku Ersan Pekin wydał trzy powieści w języku angielskim: Roots, Pathetic and Synthetic Thoughts in a Jar, i Earthscrape. Swoje opowiadania publikował w rozmaitych czasopismach artystycznych i kulturalnych, pracował jako reporter dla kilku kanałów telewizyjnych, był również stałym felietonistą oraz redaktorem naczelnym gazety Ulus. Tę ostatnią funkcję pełnił do 2019 roku, kiedy został zwolniony z powodu „liberalnych i antymilitarystycznych idei oraz publikacji”.

Od najmłodszych lat zabraniano mi wyrażać to, co myślę. W Turcji jest to kwestia polityki państwowej. Rodzina, szkoła oraz media piorą dzieciom mózgi militarystycznymi ideami kemalizmu i radykalnego islamu. Światopogląd większości moich rodaków ogranicza się do tych dwóch opcji ideologicznych, a ci, którzy się przed nimi wzbraniają, uznawani są za zdrajców i terrorystów, a także poddawani fizycznym i psychicznym torturom. To trwa do dzisiaj. Kiedy radykalni islamiści (AKP) zdobyli w Turcji władzę, odbierając ją kemalistom, nikt w naszym kraju nie mógł już swobodnie się wypowiadać. Częściowo wolny kraj zamienił się w kraj zniewolony. Obecnie wielu dziennikarzy, pisarzy, blogerów czy kurdyjskich polityków trafia do więzienia, kiedy tylko odważą się powiedzieć coś wprost. Wolność artystycznej wypowiedzi została całkowicie zniesiona – mówi Ersan Pekin.

Konwencja Krakowska jest wspólną inicjatywą Stowarzyszenia Unia Literacka, Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, wydawców oraz Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Dokument zawiera spis zasad porządkujących relacje pomiędzy trzema grupami: wydawcami i wydawczyniami, autorkami i autorami oraz tłumaczami i tłumaczkami. Dziś rusza strona internetowa inicjatywy, dzięki której odbiorcy dowiedzą się więcej o Konwencji i Wydawniczym Znaku Jakości.

Sygnatariusze zobowiązali się do współpracy w zgodzie z zasadami szacunku, lojalności, szczerości, transparentności, wzajemności i symetrii. Równocześnie dokument podaje ogólne wytyczne dotyczące wzajemnej komunikacji, konstrukcji umów oraz praw autorskich. Konwencja została wypracowana w ramach Kongresu Książki przy Festiwalu Conrada.

Co roku podczas Kongresu rozmawiamy o aktualnych problemach i wyzwaniach stojących przed rynkiem książki – mówi Urszula Chwalba, dyrektorka wykonawcza Festiwalu Conrada i zarazem kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. – Ogromnie nas cieszy, że w trakcie tych spotkań udaje się wypracować konkretne ogólnopolskie rozwiązania. Konwencja Krakowska i towarzyszący jej Wydawniczy Znak Jakości są tego najlepszym przykładem.

Sygnatariusze zyskują prawo do posługiwania się Wydawniczym Znakiem Jakości, mogą umieszczać go na swoich publikacjach oraz na stronie internetowej.

Jeśli czytelnicy chcą mieć gwarancję, że książka, którą kupują, powstała z poszanowaniem praw i interesów wszystkich osób, które ją stworzyły, a zatem napisały, przetłumaczyły, wydały – powinni szukać książek z Wydawniczym Znakiem Jakości – mówi Jacek Dehnel, prezes Stowarzyszenia Unia Literacka zrzeszającego pisarki i pisarzy.

Zapraszamy na stronę: konwencjakrakowska.pl, na której można zapoznać się z treścią dokumentu, sprawdzić sygnatariuszy oraz zobaczyć logotyp Wydawniczego Znaku Jakości. Liczymy, że do Konwencji będą przystępować kolejni wydawcy. Zainteresowanych prosimy o kontakt: komitetkonwencjikrakowskiej@gmail.com.

Kongres Książki jest pasmem branżowym Festiwalu Conrada organizowanego przez Miasto Kraków, KBF – operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO i Fundację Tygodnika Powszechnego.

Czy wszystkie prezenty dla najmłodszych domowników już zostały zakupione?

A może przed Wami wciąż ostatnie bożonarodzeniowe zakupy? Chętnie dorzucimy swój kamyczek do tego świątecznego ogródka – przedstawiamy Wam najciekawsze propozycje dla małych i nieco większych dzieci.

Obieramy kierunek północ, przygotowujemy się na spotkanie ze smokami i z górami. Nieodmiennie wielką rolę odgrywają bohaterowie zwierzęcy i natura, a także historia – opowiedziana mądrze i z pomysłem.

• „Srebrny smok”, Barbara Sadurska (Agora dla Dzieci)

Matylda ma dwanaście lat i wielkie marzenie. Chce pojechać do Japonii, żeby zobaczyć smoki. I kiedy jest już o krok od wyjazdu, plany nagle się zmieniają. Dziewczynka trafia na wakacje do dziadka: trochę dziwnego i tajemniczego, mieszkającego na równie dziwnej i tajemniczej wyspie. Na której jest jakoś… smoczo. W domu dziadka Matylda znajduje mnóstwo smoczych detali, a smoki zaczynają się też jej śnić. Na wyspie czuć, że nadciąga jakieś zagrożenie. Czego obawiają się mieszkający tu ludzie? I czy Matylda będzie mogła im pomóc?

• „Szalik. O Wisławie Szymborskiej” Michał Rusinek i Joanna Rusinek (Wydawnictwo Zygzaki)

O dwóch magicznych słowach „nie wiem”, przepowiadaniu przyszłości w kronice klasowej, całowaniu żab i marzeniach małej dziewczynki. W tej książce Michał Rusinek z humorem opowiada o małej Ichnie i dorosłej Wisławie, poetce, która otrzymała Literacką Nagrodę Nobla, choć o niej nie marzyła. Bywa też poważnie. Oczywiście, nie za bardzo. W końcu każdy dorosły powinien zachować w sobie coś z dziecka! W Roku Szymborskiej ta książka to lektura nie tylko obowiązkowa, ale i gorąco przez nas polecana!

• „Podhale oraz Orawa, Spisz i Pieniny”, Barbara Gawryluk, Paweł Skawiński i Ola Krzanowska (Wydawnictwo Literackie)

Jak wygląda dziewięćsił? Kto to jest honielnik? Co robią cietrzewie na tokowisku? Kim jest cepr? Czym się różnią moskale od gałusków cuchanych? Gdzie jest Miasto Dzieci Świata? Co to są talorki? Dlaczego Chochołów nazywany jest żywym skansenem? Na jakich trasach kursuje zabytkowa kolejka? I w jakim uzdrowisku spotkać można w lipcu autorów najlepszych książek dla dzieci? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w drugiej już książce naszego autorskiego duetu, dzięki której – to pewne! – pokochacie Podtatrze.

• „Rycerka Rozalka”, Justyna Bednarek i Przemek Liput (HarperKids) 

Na Pampadelię, którą włada tato Rozalki, napada dwugłowy smok. Znamienici woje truchleją przed nim ze strachu, a król się zamartwia. Rozalka postanawia wziąć sprawy we własne ręce.  Czy pokona smoka? Pełna humoru opowieść o tym, że nie wszystko złe, co ma kły został wydana w cyklu „Czytam sobie”, który wspiera dzieci na początku nauki czytania.

• „Tajemnica Nawojki”, Katarzyna Majgier i Nika Jaworowska-Duchlińska (HarperKids)

Jak mogła w XV wieku wyglądać przyszłość oczytanej, ciekawej świata, ambitnej dziewczyny? Mogła wyjść za mąż za kandydata wskazanego przez ojca i poświęcić się wychowaniu dzieci. Tymczasem Nawojka chciała studiować i zajmować się nauką. To była jednak przyszłość, którą rodzice przewidzieli dla jej brata bliźniaka. A gdyby tak zająć jego miejsce? Historia Nawojki przywodzi na myśl losy postaci takich jak Mulan czy Zofia Stryjeńska, które również przebierały się za mężczyzn, by móc spełnić swoje marzenia. „Tajemnica Nawojki” to stworzona z myślą o dzieciach, które zaczynają płynnie czytać.

• „Pani Drozdowa” Józef Wilkoń (Wydawnictwo Tatarak)

Pan Drozd jest znakomitym artystą śpiewakiem, na którego występy ściągają tłumy. Wszyscy chcą posłuchać jego pięknego głosu. Żona Pana Drozda – Pani Drozdowa – nie przepada za tłumami i raczej pozostaje w cieniu. Mimo dzielących ich różnic bardzo się kochają i tworzą zgraną parę. Ta opowieść przenosi nas w świat niezwykłej miłości i życia pełnego pasji. Napisana i zilustrowana przez Józefa Wilkonia „Pani Drozdowa” to jedna z bardziej osobistych książek wybitnego ilustratora. Skłaniająca do refleksji uczta dla oczu!

• „Antosia w bezkresie”, Marcin Szczygielski (Instytut Wydawniczy Latarnik)

Przez pryzmat tułaczych losów swojej bohaterki, ta unikatowa we współczesnej literaturze dziecięco-młodzieżowej powieść przybliża młodym czytelnikom mało znane wydarzenia z niedawnej historii Polski, które teraz przypominają się w obliczu rosyjskiej napaści na Ukrainę. „Antosia…”, nagrodzona w tym roku Nagrodą im. Ferdynanda Wspaniałego, to nie tylko pasjonująca, świetnie napisana i wciągająca opowieść. To także fenomenalny sposób, by zainteresować dzieci Historią przez duże H, mimo że bohaterką jest całkiem mała dziewczynka.

• „Kocie ścieżki, Skandynawia i Finlandia”, Jolanta Jaworska (Wydawnictwo Mamania)

„Lumikki” po fińsku znaczy „Śnieżka”. Tak ma na imię kot, który zabiera nas w podróż po najciekawszych zakątkach krajów skandynawskich i Finlandii. Razem z nim wędrujemy przez dawne krainy wikingów, trolli i reniferów. Poznajemy majestatyczną przyrodę, skandynawską mitologię, oglądamy dawne stroje i zwiedzamy Laponię – mieszka tam nie tylko święty Mikołaj! Dowiadujemy się, co najchętniej jedzą Szwedzi, dlaczego na Północy pije się tak dużo kawy i jak smakują cukierki o nazwie „zdechłe muchy”. Czas na podróż!

• „Przyjaciel północy”, Ilona Wiśniewska i Mariusz Andryszczyk (Agora)

Arktyczne lato, niedźwiedzie polarne i pełna przygód pogoń za kłusownikami! To miały być spokojne wakacje w towarzystwie ulubionej ciotki. Nietypowe, bo na dalekim Spitsbergenie, wśród reniferów, maskonurów i fiordów. Dwunastoletni Daniel nie spodziewał się jednak, że lądując na arktycznej wyspie, wpadnie w sam środek afery kryminalnej. Ilona Wiśniewska, autorka reportaży z dalekiej Północy, debiutuje powieścią dla młodych czytelniczek i czytelników.

• „Tygrys”, Cezary Harasimowicz i Marta Kurczewska (Agora dla Dzieci)

Niezwykła opowieść o dzikich zwierzętach, dobrych i złych ludziach oraz o tym, co najcenniejsze – wolności. Inspiracją dla „Tygrysa” były prawdziwe wydarzenia: zatrzymanie w 2019 roku nielegalnego transportu tygrysów na granicy polsko-białoruskiej. A także postać Ewy Zgrabczyńskiej, dyrektorki zoo w Poznaniu, która ruszyła zwierzętom na ratunek. Poetycki język Cezarego Harasimowicza i poruszające ilustracje Marty Kurczewskiej przyniosły autorom Nagrodę Publiczności na Festiwalu Literatury dla Dzieci 2023.

• „Zasada Trójek”, Tomasz Spell (Kultura Gniewu)

Zasada Trójek to miasto ciągnące się nieskończenie we wszystkich kierunkach, pełne magii, fantasmagorycznych istot i niesamowitych miejsc! To właśnie tu mieszkają Rubin i Honor, którzy postanawiają rzucić wszystko i wyprowadzić się hen daleko, by zacząć życie od nowa. Jednak przed wyjazdem Rubin musi stoczyć jeszcze ostatni magiczny pojedynek…
Najnowszy komiks Tomasza Spella, autora m.in. „Ostatniego przystanku”, genialnych „Przygód Stasia i Złej Nogi”, czy „Wszechksięgi”, to słodko-gorzka, obłędna wizualnie przygoda w zapierającym dech świecie, która zmusi cię to skonfrontowania się z twoim własnym Głodem.

• „Detektyw Wróbel i struty dziób” Adam Wajrak i Tomasz Samojlik (Agora dla dzieci)

W ponurym mieście zbrodni nikomu nie można ufać. Ktoś rozprowadza chodliwy towar — smakowite, ale śmiertelnie niebezpieczne jedzonko. Detektyw Wróbel musi działać szybko. I to inkoguto (to znaczy pod przykrywką). Czy uda mu się uratować miasto? Kolejna część przygód Detektyw Wróbla to komiks łączący dobrą zabawę i edukację przyrodniczą, stworzony przez Tomasza Samojlika i Adama Wajraka — znakomitych przyrodników z Puszczy Białowieskiej.

• „Hajda. Beskid bez kitu”, Maria Strzelecka (Wydawnictwo Libra PL)

Trzecia część historii z Beskidem i jego wspaniałą przyrodą w tle. Tym razem akcja toczy się w trudnych czasach przesiedleń i akcji „Wisła”. Maria Strzelecka, która za „Zimę” otrzymała Nagrodę im. Ferdynanda Wspaniałego, splata losy ludzi i zwierząt w piękną, empatyczną i mądrą książkę, z czułością opisując życie beskidzkiej wsi lat 40. XX wieku.

13 grudnia, w Dzień Księgarza prezydent Jacek Majchrowski wręczy odznakę Honoris Gratia.

Odznakę przyznawaną za zasługi dla miasta  otrzymała Księgarnia Muzyczna Kurant i Antykwariat Kamiński – dwa miejsca związane z muzyką, książką i Krakowem jako Miastem Literatury UNESCO. Miejsca te wpisują się w historyczny krajobraz miasta i jego dziedzictwo niematerialne, trwając pod swoimi adresami (w lokalach prywatnych) od wielu dekad, mimo zmieniających się mód, turystyfikacji i komercjalizacji.

Ceremonia odbyła się w Urzędzie Miasta Krakowa, a odznaczenia przyjęli: Maria Mirota-Cofur dla księgarni Kurant i Krystyna Kamińska-Samek oraz Grzegorz Małachowski dla Antykwariatu Kamiński.

Laureatom serdecznie gratulujemy, a wszystkim Księgarkom i Księgarzom oraz Antykwariuszom i Antykwariuszkom – nie tylko z Krakowa, choć ci przecież są nam szczególnie bliscy – życzymy nieustającego entuzjazmu do słowa pisanego, radości z lektury i ze swojej pracy oraz wiernych Czytelniczek i Czytelników.

Sobie zaś życzymy, aby zawsze nam było po drodze do miejsc, gdzie żyją książki!

Wpadajcie do księgarni i antykwariatów po dobre słowo i kupujcie kameralnie! Zwłaszcza, jeśli szukacie najlepszych prezentów dla bliskich pod choinkę >>> TUTAJ