Wyszukaj Klasyka: Kazimiera Treterowa | 12.05, godz. 18.00

Jak wyglądała opieka nad zwierzętami w Polsce w okresie międzywojennym, a jak wygląda dzisiaj? Zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Wyszukaj Klasyka”, którego bohaterką jest Kazimiera Treterowa – pianistka, organizatorka systemu opieki nad zwierzętami w Krakowie, autorka książki Reportaż z mojego życia. Gośćmi spotkania będą Marcin Wilk i Katarzyna Pilitowska.

Transmisja rozmowy odbędzie się 12 maja o godz. 18.00 na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com.

Bohaterką trzeciego w tym roku spotkania z cyklu „Wyszukaj Klasyka” jest Kazimiera Treterowa (1894-1985) – krakowska pianistka, nauczycielka w Państwowej Szkole Muzycznej, a przede wszystkim zasłużona działaczka na rzecz praw zwierząt w międzywojennej Polsce. Jako wieloletnia członkini i motor napędowy Związku Opieki nad Zwierzętami w Krakowie stworzyła w mieście Marszu Jamników i psa Dżoka podstawy sprawnie działającego i wyróżniającego się w skali kraju systemu.

Związek Opieki nad Zwierzętami, działający w latach 1928-1949 niezależnie od ogólnokrajowych struktur, jako pierwszy w Polsce wprowadził instytucję nadzwyczajnego inspektora egzekwującego zapisy pionierskiego rozporządzenia prezydenta RP z 1928 roku o ochronie zwierząt. Działacze Związku, w skład którego wchodzili m.in. bohater ubiegłorocznego odcinka cyklu „Wyszukaj Klasyka”, pisarz i publicysta Zygmunt Nowakowski czy sławny architekt Adolf Szyszko-Bohusz, organizowali kwesty i rewie charytatywne, interweniowali w sprawach dręczonych psów i kotów, koni dorożkarskich, a nawet… wróbli i gołębi mariackich. Wielkim osiągnięciem ZOZ było otwarcie w 1934 roku pierwszego w Polsce ambulatorium dla małych zwierząt. W obronie koni, psów i ptaków, niechaj przoduje w Polsce Kraków – tak brzmiało jedno ze związkowych haseł, przypomniane na wystawie Jak pies z kotem zorganizowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (obecnie Muzeum Krakowa) w Pałacu Krzysztofory w 2016 roku.

Swoje wspomnienia z okresu międzywojennego i powojennego Treterowa spisała w wydanej pod koniec życia książce Reportaż z mojego życia – niezwykle barwnym portrecie obyczajowości Krakowa XX wieku, a także wnikliwym studium zmieniających się postaw wobec zwierząt jako naszych „braci mniejszych”. Zachowanie się psów w Lecznicy czy ambulatorium bywało czasem zdecydowanie ludzkie – pisała, przywołując kolejne wizyty wdzięcznego za wyleczenie z zapalenia płuc mastifa Rolfa i jego pana.

Na kilka dni przed obchodzonym 22 maja Dniem Praw Zwierząt przypomnimy postać Kazimiery Treterowej, a także porozmawiamy o zmieniającej się świadomości w zakresie ochrony zwierząt i o tym, czego dzisiaj możemy się nauczyć z doświadczeń poprzednich pokoleń. Gościem spotkania będzie Katarzyna Pilitowska – aktywistka miejska, organizatorka festiwalu kulinarnego Najedzeni Fest!, twórczyni popularnych barów Hummus Amamamusi i Ranny Ptaszek na Kazimierzu.

Spotkanie wzbogacą materiały archiwalne ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Wyszukaj Klasyka to cykl internetowych spotkań wokół mniej lub bardziej zapomnianych, lecz ponadczasowych postaci polskiej literatury i życia społecznego XIX i XX wieku związanych z Krakowem. Działamy na przekór wszechobecnemu pędowi do nowości, przecierając szlaki dla ponownych odkryć na miarę opowiadań Kornela Filipowicza i poezji Zuzanny Ginczanki. Inspirujemy i poszerzamy czytelnicze horyzonty.

Cykl prowadzi Marcin Wilk – pisarz, dziennikarz i kurator programów literackich.

Wszystkie spotkania odbywają się w formie transmisji na żywo na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com. Większość spotkań będzie transmitowana z centrum kulturalnego w Pałacu Potockich przy Rynku Głównym – w razie znoszenia obostrzeń sanitarnych zakładamy udział publiczności.

PROGRAM 2021

10 marca, godz. 18.00 | Jalu Kurek, gość: Jakub Kornhauser
14 kwietnia, godz. 18.00 | Stanisław Czycz, goście: Wit Szostak i Piotr Marecki
12 maja, godz. 18.00 | Kazimiera Treterowa, gość: Katarzyna Pilitowska
9 czerwca, godz. 18.00 | Jadwiga Beaupré, gość: Katarzyna Kobylarczyk
14 lipca, godz. 18.00 | Tadeusz Boy-Żeleński, gość: Monika Śliwińska
11 sierpnia, godz. 18.00 | Antonina Domańska, goście: Alicja Baluch i Mariusz Wollny
8 września, godz. 18.00 | Henryk Markiewicz, gość: Jacek Błach
13 października, godz. 18.00 | Kazimiera Bujwidowa, gość: Anna Kiesell

Odcinki pierwszej edycji cyklu Wyszukaj Klasyka można obejrzeć na platformie PLAY KRAKÓW: https://playkrakow.com/series/ser.148.
Organizator: KBF, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO
Partner: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Kraków, Gdańsk i Warszawa we współpracy z Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury zainicjowały wspólny projekt „Rezydencje literackie”. Pod adresem literaryresidenciespoland.pl dostępna jest pierwsza tego typu platforma poświęcona wyjazdowym stypendiom twórczym dla pisarzy i tłumaczy. Projekt w Światowym Dniu Książki zainicjowała dyskusja z udziałem m.in. Antonii Lloyd-Jones – tłumaczki prozy Olgi Tokarczuk – oraz pisarza Jacka Dehnela.

Rezydencje twórcze dla pisarzy i tłumaczy mają w Europie i na świecie długą i piękną tradycję. Luter tłumaczył Biblię bezpiecznie ukryty na zamku Wartburg, Akademia Francuska w Rzymie przyjmuje swoich stypendystów od początków XVIII wieku, Rilke pisał Elegie duinejskie jako gość na zamku Duino. Do dzisiaj główną ideą pozostaje zaoferowanie rezydentom miejsca, w którym przez kilka tygodni czy miesięcy mogą pracować w skupieniu i spokoju, oderwani od absorbujących zajęć codzienności, ale też zawierać znajomości zawodowe – co w przypadku zajęcia niezwykle samotnego, jakim jest tworzenie literatury, jest niezwykle istotne.

Nowy adres dla rezydencji literackich

W Światowym Dniu Książki i Praw Autorskich wystartowała strona internetowa literaryresidenciespoland.pl – pierwsza tego typu platforma poświęcona rezydencjom literackim. Jest to wspólna inicjatywa KBF – operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku oraz Staromiejskiego Domu Kultury w Warszawie podjęta we współpracy z Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury. Wirtualną bazę informacji o aktualnych naborach, dotychczasowych stypendystach i instytucjach goszczących, a także polskich i zagranicznych programach stypendialnych dla pisarzy, pisarek, tłumaczy oraz tłumaczek uzupełnia grupa na portalu Facebook „Literary residencies: open calls for writers and translators”. Będzie ona służyć wymianie informacji o naborach na stypendia twórcze oraz dzieleniu się doświadczeniami z pobytów rezydencjalnych w różnych ośrodkach.

Uruchomienie strony zainaugurowała dyskusja „Gdzie pisać?”. Jakie są doświadczenia twórców i twórczyń z pobytów rezydencjalnych? Co daje zetknięcie z innym środowiskiem literackim? Jak stypendysta współtworzy historię kultury miejsca, w którym przebywa na rezydencji? O rezydencjach literackich w Polsce i na świecie oraz o tym, jak klimat i historia miejsca wpływają na doświadczenie pracy twórczej, opowiedzieli uczestnicy międzynarodowych projektów rezydencjalnych: białoruska poetka Julia Cimafiejewa, tłumaczka utworów wybitnych współczesnych polskich powieściopisarzy i reportażystów – w tym Stanisława Lema i Olgi Tokarczuk – Antonia Lloyd-Jones z Wielkiej Brytanii oraz Aleš Šteger, słoweński pisarz i poeta. Rozmowę poprowadzili tłumaczka Justyna Czechowska i pisarz Jacek Dehnel.

Rezydencje literackie w Polsce

Wielu polskich pisarzy i tłumaczy od lat korzysta z międzynarodowej oferty rezydencjalnej. Olga Tokarczuk napisała znaczną część Ksiąg Jakubowych w Grazu, a pobyt w szwajcarskim Zug zainspirował jedno z jej Opowiadań bizarnych; Anna Wasilewska na takich wyjazdach tłumaczyła m.in. Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego czy Wykłady amerykańskie Italo Calvino; Magdalena Heydel przekładała Monument Alice Oswald w Visby, co potem wspominała tak: „Wyspiarskie poczucie oderwania od spraw stałego lądu dało mi przestrzeń duchową konieczną do skupienia nad tak obszernym poematem”. Rezydencje bywają nawet tematem osobnych dzieł, jak zainspirowana wspomnianym Visby na Gotlandii Wyspa Żanny Słoniowskiej czy Jesień w Szanghaju Doroty Masłowskiej.

W Polsce coraz więcej instytucji oferuje pobyty, podczas których polscy i zagraniczni pisarze i tłumacze mogą, mieszkając obok siebie, zajmować się pracą literacką i wnosić wkład w lokalną historię kultury. Rezydencje nie tylko pozwalają publiczności zetknąć się z twórcami o znaczeniu międzynarodowym, ale są również znakomitą promocją miast i regionów.

Kraków od kilku lat regularnie oferuje twórcom i twórczyniom rezydencje literackie. Początkowo były to głównie programy międzynarodowe, skierowane do autorów i autorek z Miast Literatury UNESCO. Stopniowo oferta rezydencjalna zaczęła również poszerzać się o m.in. stypendia dla laureatów nagród (Paszporty „Polityki”, Nagroda Conrada) oraz rezydencje krajowe. Kraków gościł do tej pory kilkudziesięciu stypendystów z różnych stron świata, m.in. Australii, Hiszpanii, Ukrainy czy Wielkiej Brytanii. W 2011 roku, jako pierwsze miasto Europy Środkowo-Wschodniej, Kraków dołączył do Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN. W ramach tego programu gości obecnie już dziewiątą stypendystkę – angolską poetkę, performerkę i aktywistkę Aaiún Nin.

Gdańsk, Kraków i Warszawa we współpracy z Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury postanowiły wspólnie zainicjować nowy program stypendialny. W ten sposób powstały trzy wyjątkowe miejsca rezydencji: krakowskie, mieszczące się przy samym Rynku Głównym w Pałacu Potockich; gdańskie, zlokalizowane w tak ważnej dla literackiego krajobrazu Trójmiasta Oliwie, tuż przy parku Oliwskim; warszawskie, położone na granicy Starego Miasta i Powiśla.

Aktualne nabory

Wystartował już pierwszy program rezydencjalny dla tłumaczy i tłumaczek literatury na język polski organizowany przez Kraków Miasto Literatury UNESCO. Nabór skierowany jest do twórców mających na swoim koncie co najmniej jeden wydany drukiem przekład książkowy i pracujących aktualnie nad projektem przekładowym. Poza zakwaterowaniem i zwrotem kosztów przejazdu uczestniczki i uczestnicy otrzymają także wynagrodzenie wynoszące 2 tysiące złotych brutto. Rezydencje mają na celu wsparcie tłumaczy i tłumaczek poprzez zapewnienie im dogodnych warunków, by przez 30 dni mogli poświęcić się pracy przekładowej. Ponadto podczas rezydencji uczestnicy i uczestniczki mogą liczyć na wsparcie zespołu Krakowa Miasta Literatury UNESCO w nawiązywaniu nowych środowiskowych i branżowych kontaktów. Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 4 maja. Więcej informacji można znaleźć TUTAJ.

Nabór na program rezydencji literackich dla pisarzy, pisarek, tłumaczy i tłumaczek otworzył też Staromiejski Dom Kultury w Warszawie. W tym roku zaprasza gości z Białorusi, Ukrainy oraz Rosji do spędzenia kilku twórczych tygodni w centrum miasta. Z dwóch naborów zostanie wybranych co najmniej pięciu rezydentów na pobyty o długości od dwóch do sześciu tygodni (w okresach maj–czerwiec i lipiec–grudzień). Organizując rezydencje, SDK włącza zagranicznych twórców do warszawskiego świata literackiego. Zachęca do spędzenia kilku tygodni w Warszawie i poznania lokalnej sceny artystycznej, historii miasta oraz kulturalnej oferty stolicy. Rezydentom zapewnia mieszkanie w centrum z dogodnym miejscem do pracy twórczej, stypendium w wysokości 840 zł brutto tygodniowo, wsparcie merytoryczne i logistyczne, a także włączenie ich w działalność instytucji. Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 7 maja (nabór nr 1) i 30 czerwca (nabór nr 2). Więcej informacji o rezydencji znajduje się TUTAJ.

Projekt „Rezydencje literackie” realizowany jest przez KBF – operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Instytut Kultury Miejskiej oraz Staromiejski Dom Kultury w ramach partnerstwa trzech polskich miast – Krakowa, Gdańska i Warszawy. Działania wspierają dwa stowarzyszenia twórców: Unia Literacka i Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury.

Edukacja literacka od najmłodszych lat jest podstawą rozwoju demokratycznych społeczeństw. To dlatego Kraków i Wrocław – Miasta Literatury UNESCO, Fundacja Powszechnego Czytania, Polska Izba Książki i Fundacja Olgi Tokarczuk przygotowały wspólnie publikację, która w dostępny, prosty i atrakcyjny wizualnie sposób odpowiada na pytanie: „Jak sprawić, by nasze społeczeństwo więcej czytało i co dzięki temu zyskamy?”. „Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania” miał swoją premierę 22 kwietnia, w przeddzień Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich. Z publikacji można korzystać bezpłatnie.

Po co upowszechniać czytanie? Jak powinniśmy do tego podejść, by osiągnąć zmianę w skali całego kraju? Jakie są sprawdzone metody zachęcania do sięgnięcia po książkę? Czy czytanie jest ważne dla zdrowia i dlaczego liderzy przedsiębiorczości czytają? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań możemy znaleźć w „Supermocy książek. Poradniku upowszechniania czytania”, czyli publikacji powstałej dzięki współpracy pięciu różnych organizacji: Miast Literatury UNESCO – Krakowa i Wrocławia, Fundacji Olgi Tokarczuk, Fundacji Powszechnego Czytania oraz Polskiej Izby Książki. Jej autorką jest Maria Deskur, aktywistka literacka, prezeska Fundacji Powszechnego Czytania. Szatę graficzną opracowały Joanna Gniady i Dorota Nowacka. Niniejsza publikacja powstała z myślą o profesjonalistach i wolontariuszach angażujących się w najróżniejszy sposób na rzecz zwiększenia liczby Polaków czytających książki. Chcielibyśmy, by stała się pomocą w pracy, katalizatorem rozmów, zaczynem do tworzenia współpracujących środowisk i inspiracją do dalszych działań – czytamy we wstępie. Bibliotekarze, nauczyciele, nauczyciele przedszkolni, pracownicy samorządów w działach kultury i edukacji , pracownicy opieki społecznej, działacze i politycy każdego szczebla władzy państwowej, biznesmeni-filantropi, aktywiści NGO – wszyscy, którzy już zajmują się tematem upowszechniania czytania lub chcą się nim zająć w przyszłości – są adresatami „Supermocy książek”. Publikację można bezpłatnie pobrać TUTAJ.

Poradnik w przystępny, atrakcyjny wizualnie sposób pokazuje, że zdrowie naszej społeczności, poziom edukacji, siła kapitału społecznego, przedsiębiorczość, wreszcie równość obywateli i przyszłość demokracji wiążą się z tym, jak często sięgamy po książki. Czytanie jest ważnym czynnikiem rozwojowym u najmłodszych dzieci, a na późniejszych etapach życia staje się fundamentem edukacji. Sięganie po książki zwiększa szanse uczniów na sukces we wszystkich dziedzinach, również ścisłych. Czytając, uczymy się funkcjonowania we wspólnocie: rozumiemy lepiej innych, potrafimy współpracować i wymieniać się pomysłami. To klucz do innowacyjnej przedsiębiorczości i najlepszy sposób na rozbudzenie kreatywności. W publikacji pokazujemy również, że czytanie czyni nas równymi i ma znaczący wpływ na rozwój demokratycznych społeczeństw – mówi Maria Deskur, autorka „Supermocy książek”. Jest udowodnionym sposobem na niwelowanie różnic statusowych i wzmacnia społeczeństwo obywatelskie. Upowszechnienie czytania to zadanie potężne, wielopoziomowe, nikt z nas nie zrobi tego sam – dlatego musimy współpracować i skupić swoje wysiłki na działaniach o największej skuteczności. Chcemy dzielić się naszą wiedzą o tym, jak upowszechniać czytanie i zachęcać innych do podejmowania mądrych, skutecznych działań w tym obszarze. Jestem zachwycona, że publikację wydaje pięć instytucji pod patronatem Biblioteki Narodowej. To wyraz tego, jak zależy nam na współpracy i na merytoryczności naszych działań.

Współtwórcy publikacji, Kraków i Wrocław – Miasta Literatury UNESCO, od lat dbają o supermoce mieszkańców i turystów.

Kraków systemowo od 2013 roku, czyli od momentu przystąpienia do sieci Miast Literatury UNESCO, podejmuje temat edukacji literackiej i wdraża nowe inicjatywy mające na celu podnoszenie poziomu czytelnictwa – w samym Krakowie, ale też w skali ogólnopolskiej. Realizując działania w ramach programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, promujemy czytelnictwo wśród dzieci od najmłodszych lat i pamiętamy, że edukacja literacka jest bardzo ważna na każdym etapie rozwoju jednostkowego i społecznego – mówi Izabela Błaszczyk, dyrektor KBF, instytucji kultury Miasta Krakowa. Czytaj PL, czyli największa tego typu akcja promująca czytelnictwo w Polsce, pasma dla dzieci, młodzieży i całych rodzin na Festiwalu Conrada, działania, które planujemy w ramach Roku Lema, Szkoła Czytania dla młodzieży i dla grup wykluczonych, a także Festiwal Literatury dla Dzieci, Biblioteka Przedszkolaka czy wyprawka literacka dla niemowląt – wspieramy proczytelnicze postawy w różnych obszarach i na różnych poziomach. Kraków jeszcze w maju zaprasza na szkolenie online zatytułowane „Istnienie nieustanne, albo radość czytania” kierowane m.in. do animatorów kultury, bibliotekarzy i nauczycieli. Poprowadzą je Beata Kwiecińska i Maciej Dąbrowski, twórcy Domu Kultury INSPIRO, organizatorzy setek warsztatów dla dzieci i nagradzani animatorzy kultury. Podczas spotkania dowiedziemy się, jak poprowadzić warsztaty inspirowane książkami dla dzieci. Prowadzący opowiedzą, jak zorganizować tego typu zajęcia w czasie pandemii i dlaczego należy podchodzić do dziecięcych pomysłów z zaangażowaniem i szacunkiem. Informacje o warsztatach i zapisach można znaleźć TUTAJ.

Wrocław został Miastem Literatury UNESCO w 2019 roku. Miasto każdego nowo narodzonego wrocławianina wita prezentem wyprawką, w której znajduje się m.in. unikatowa książka opowiadająca dzieciom świat poprzez litery alfabetu, wspaniale wymyślona i zilustrowana przez Ewę Kozyrę-Pawlak i Pawła Pawlaka. Zajęcia edukacyjne podkreślające wartość czytania są od lat niezwykle istotnym elementem wszystkich najważniejszych festiwali literackich we Wrocławiu, a często także działań realizowanych w całej aglomeracji. Warsztaty i zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych zajmują szczególne miejsce w programach m.in. Wrocławskich Targów Dobrych Książek, Międzynarodowego Festiwalu Kryminału czy Bruno Schulz. Festiwal. Międzynarodowemu Festiwalowi Poezji Silesius towarzyszy natomiast całoroczny cykl spotkań z poetkami i poetami (Salon Silesiusa) i cykl lekcji prowadzonych przez poetów i poetki w szkołach. Wrocław wzmacnia także kompetencje czytelnicze dorosłych poprzez dostępne online wykłady z cyklu „Seniorzy w e-kulturze” czy „Subiektywny kurs literatury polskiej” – kierowany do mieszkających w Polsce obcokrajowców. Tłumy przyciągnęło wspólne świętowanie przyznania Nagrody Nobla Oldze Tokarczuk, a później rocznica tego wspaniałego wydarzenia. Natomiast rok 2021 jest wypełniony licznymi interdyscyplinarnymi wydarzeniami w ramach obchodów Roku Tadeusza Różewicza. Mamy pełną świadomość cywilizacyjnej roli edukacji. Przypominam sobie, jak na jednym ze spotkań autorskich, ktoś zapytał Olgę Tokarczuk, jak się nauczyć pisać książki, a ona odpowiedziała, że aby napisać jedną książkę, trzeba przeczytać tysiąc. U podstaw misji zarówno Fundacji Olgi Tokarczuk, jak i Wrocławskiego Domu Literatury leży podobne przekonanie dotyczące nie tylko pisarzy, ale wszystkich ludzi – jeśli nie nauczymy się czytać, jeśli nie będziemy czytać, to nasza cywilizacja upadnie – mówi Irek Grin, dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury i Fundacji Olgi Tokarczuk.

Polska Izba Książki obchodziła w zeszłym roku 20-lecie istnienia i od tego czasu nieprzerwanie podejmuje różne działania na rzecz upowszechnienia czytelnictwa. Będąc w samym sercu biznesu książkowego, rozumiemy, jak bardzo czytanie buduje innowacyjność, przedsiębiorczość i tym samym rozwija gospodarkę. Upowszechnienie czytania w Polsce będzie oczywiście pomagało po części biznesowi książkowemu, ale służy przede wszystkim rozwojowi szeroko pojętego biznesu i innowacyjności w społeczeństwie, dlatego do rozmowy i zaangażowania zapraszamy dużo szersze grono biznesowe i decyzyjne niż jedynie kolegów z branży książkowej – podkreśla Sonia Draga, prezeska Polskiej Izby Książki.

Fundacja Powszechnego Czytania powstała dzięki współpracy 21 osób i firm z branży książkowej trzy lata temu. Od tego czasu podejmuje dialog z coraz szerszym gronem interesariuszy. Fundacja wprowadziła do działań na rzecz upowszechnienia czytania środowisko lekarskie dzięki projektowi „Książka na receptę. Recepta nas sukces”. W 2019 roku dostała za ten projekt Zwyrtałę, nagrodę za najlepszy pomysł na promocję czytelnictwa na Międzynarodowym Festiwalu Literatury Dziecięcej Rabka Festival. Instytucja w 2021 zdobyła podium w plebiscycie Lubimyczytac.pl i Allegro w kategorii Fundacja/Stowarzyszenie Roku.

Premiera publikacji „Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania” odbyła się w przeddzień Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich. Sprawdźcie, co dzieje się w tym dniu w Krakowie i Wrocławiu – Miastach Literatury UNESCO.

Publikacja „Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania” powstała dzięki rozmowom, wspólnej wizji i współpracy pięciu instytucji: KBF – operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Wrocławskiego Domu Literatury – operatora programu Wrocław Miasto Literatury UNESCO, Polskiej Izby Książki, Fundacji Olgi Tokarczuk i Fundacji Powszechnego Czytania. Można ją bezpłatnie pobrać TUTAJ.

Dyskusja o skutecznych metodach upowszechniania czytania, uruchomienie międzynarodowej platformy poświęconej rezydencjom literackim, premiera publikacji o wielopokoleniowych tradycjach drukarstwa pod Wawelem oraz poetycki film poświęcony Adamowi Zagajewskiemu – to tylko niektóre krakowskie propozycje na Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich.

Edukacja literacka jest podstawą rozwoju demokratycznych społeczeństw. Jak skutecznie promować modę na czytanie? Z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich Kraków i Wrocław – Miasta Literatury UNESCO, Fundacja Powszechnego Czytania, Fundacja Olgi Tokarczuk i Polska Izba Książki przygotowały wspólną publikację adresowaną do bibliotekarzy, nauczycieli i aktywistów literackich pt. Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania. Od czwartku 22 kwietnia elektroniczny poradnik będzie można pobrać bezpłatnie na stronie Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Tego samego dnia o 12.00 zapraszamy na nasz profil na Facebooku, gdzie odbędzie się konferencja prasowa z okazji premiery publikacji. Dołącz do wydarzenia!

W Światowym Dniu Książki i Praw Autorskich wystartuje strona internetowa literaryresidenciespoland.pl – pierwsza tego typu platforma poświęcona rezydencjom literackim, która jest wspólną inicjatywą Krakowa, Gdańska i Warszawy podjętą we współpracy z Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury. Wirtualna baza informacji o naborach, polskich i zagranicznych programach stypendialnych dla pisarzy, pisarek, tłumaczy i tłumaczek, będzie moderowana przez KBF – instytucję kultury Miasta Krakowa, Instytut Kultury Miejskiej z Gdańska oraz Staromiejski Dom Kultury z Warszawy. Uruchomienie strony zainauguruje dyskusja pt. „Gdzie pisać?”. O rezydencjach literackich w Polsce i na świecie oraz o tym, jak klimat i historia miejsca wpływa na doświadczenie pracy twórczej, porozmawiamy w piątek 23 kwietnia o godz. 18.00 z uczestnikami międzynarodowych projektów rezydencjalnych – pisarzami, pisarkami, tłumaczami i tłumaczkami z Białorusi, Słowenii i Wielkiej Brytanii. Spotkanie moderować będą Justyna Czechowska i Jacek Dehnel. Dołącz do wydarzenia!

Historia książki drukowanej rozpoczęła się w 1455 roku za sprawą Johannesa Gutenberga z Moguncji. Wynalazek ruchomej czcionki pozwolił na niespotykany wcześniej transfer wiedzy i utorował drogę postępowi technologicznemu nowożytności. Ustanowiony decyzją UNESCO w 1995 roku Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich to również święto drukarzy. Kraków Miasto Literatury we współpracy z badaczami historii polskiego edytorstwa z Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotował publikację poświęconą znanym i zapomnianym tradycjom krakowskiego druku. Czarna sztuka przybliża dziedzictwo, na którym wyrósł współczesny literacki Kraków oraz inauguruje kolejny szlak – tym razem poświęcony pierwszym drukarniom w Krakowie – mając nadzieję, że zainspiruje on do wiosennych spacerów i wędrówek pozornie znanymi ulicami pierwszego słowiańskiego Miasta Literatury UNESCO.

Tylko w Światowy Dzień Książki publikację będzie można otrzymać bezpłatnie przy każdym książkowym zakupie w jednej z czterech księgarń i antykwariatów ze Znakiem Jakości Krakowa Miasta Literatury UNESCO: w Księgarni Karakter przy ulicy Tarłowskiej 12, antykwariacie Szafa Pełna Książek przy ulicy Krakusa 7, Spółdzielni Ogniwo przy ulicy Smolki 11A oraz w Cafe NOWA Księgarnia na osiedlu Zgody 7. Dla wszystkich zainteresowanych publikacja Czarna sztuka dostępna będzie również w formie elektronicznej na stronie Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

Czym byłaby historia książki bez poezji? W piątek 23 kwietnia zapraszamy do obejrzenia wideo W cudzym pięknie jest pocieszenie dedykowanego zmarłemu niedawno wybitnemu krakowskiemu poecie, eseiście i prozaikowi – Adamowi Zagajewskiemu (1945–2021). Wspólnie z Mają Zagajewską zaprosiliśmy przyjaciół poety do przeczytania wybranych przez nich wierszy z różnych okresów jego twórczości – od debiutanckiego tomiku Komunikat (1972) po ostatni zbiór Prawdziwe życie (2019). Usłyszymy utwory w interpretacji m.in. Adama Michnika, Alfreda Wierzbickiego, Anny Arno, Anny Czabanowskiej-Wróbel, Ewy Lipskiej, Jakuba Kornhausera, Jerzego Kronholda, Olgi Tokarczuk, Ryszarda Krynickiego, Jacka Waltosia i Tomasza Różyckiego. Premiera o godz. 12.00 na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku.

21 kwietnia mija miesiąc, od kiedy nie ma z nami Adama Zagajewskiego. Wszystkich, którym nie udało się jeszcze zobaczyć Widoku Krakowa (2013) z poetą w roli przewodnika po literackim mieście zapraszamy na platformę VOD – PLAY KRAKÓW. W wyreżyserowanym przez Magdalenę Piekorz filmie poeta pokazuje swój literacki Kraków, wspomina dawnych mistrzów, odwiedza ulubione miejsca, opowiada o znajomych literatach i własnej drodze twórczej, a wszystko to układa się w opowieść o fascynujących dziejach polskiej literatury. Film można oglądać do północy, 25 kwietnia. Zobacz!

Zapraszamy do celebrowania Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich razem z Krakowem Miastem Literatury UNESCO!

Znamy wyniki konkursu na identyfikację wizualną Planety Lem. Centrum Literatury i Języka! Spośród pięciu projektów, które zakwalifikowały się do II etapu, jury wybrało koncepcję graficzną autorstwa Gabrieli Baki i Łukasza Podolaka.

W dniu 15 kwietnia 2021 roku jury w składzie: Robert Piaskowski (Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury), Jakub Sowiński (adiunkt Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie), Przemek Dębowski (grafik i ilustrator), Filip Tofil (członek zarządu Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej), Izabela Błaszczyk (Dyrektor KBF), Szymon Kloska (Dział Literacki KBF), Wojciech Zemek (sekretarz Stanisława Lema) i Maciej Rydz (współautor koncepcji architektonicznej Planety Lem z pracowni JEMS Architekci) wyłoniło zwycięzców konkursu na identyfikację wizualną Planety Lem. Centrum Literatury i Języka, które powstanie w Krakowie. Główna nagroda, czyli 40 tys. złotych brutto, trafi do Gabrieli Baki i Łukasza Podolaka – po podpisaniu umowy i wykonaniu wszystkich wymaganych w regulaminie konkursu elementów projektu. Jury jednomyślnie uznało, że duet grafików najlepiej spełnił kryteria konkursowe brane pod uwagę w II etapie: wysoką kulturę wizualną; umiejętność przygotowania i wdrożenia pełnego systemu identyfikacji; znajomość trendów współczesnego projektowania bez interpretowania ich w sposób bezkrytyczny; oddanie charakteru placówki w sposób niedosłowny, niepiktograficzny i nieszablonowy, bez oczywistych, powielanych skojarzeń.

Animacja przedstawia koncepcję systemu identyfikacji wizualnej Planety Lem. Centrum Literatury i Języka. Ostateczny projekt zostanie zaprezentowany już wkrótce.

Planeta Lem. Centrum Literatury i Języka będzie nowoczesną placówką kulturalno-edukacyjną i węzłem dla środowisk kreatywnych. Patronem i duchowym opiekunem miejsca będzie Stanisław Lem – światowej sławy pisarz związany z Krakowem, filozof i futurolog, najchętniej tłumaczony polski pisarz w historii, autor, którego twórczość i diagnozy poruszają kolejne pokolenia czytelników i czytelniczek, inspirując coraz to nowe przedsięwzięcia kulturalne i edukacyjne. Centrum będzie ośrodkiem działań i programów literackich realizowanych pod szyldem Kraków Miasto Literatury UNESCO przez KBF we współpracy z licznymi partnerami zewnętrznymi.

Obiekt stanie przy ul. Na Zjeździe 8, nad Wisłą, w pobliżu licznych muzeów i instytucji kultury (MOCAK, Fabryka Schindlera, Cricoteka, Muzeum Podgórza), obejmując zrewitalizowany budynek XIX-wiecznego Składu Solnego, rozbudowany zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi i zachowaniem proporcji sylwety w kierunku wschodnim. Autorem koncepcji architektoniczno-urbanistycznej Planeta Lem jest Pracownia Projektowa JEMS Architekci, czyli twórcy projektów m.in. Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach oraz przebudowy Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.

Zwycięzcy konkursu wspólnie z przedstawicielami Urzędu Miasta Krakowa oraz KBF będą pracować nad rozwinięciem i wdrożeniem identyfikacji graficznej Planety Lem.

Organizatorem konkursu jest KBF, instytucja kultury Miasta Krakowa i operator Planety Lem. Centrum Literatury i Języka.

Podcast: Play in new window | Download

Edukacja literacka od najmłodszych lat jest podstawą rozwoju demokratycznych społeczeństw. To dlatego Kraków i Wrocław – Miasta Literatury i UNESCO, Fundacja Powszechnego Czytania, Fundacja Olgi Tokarczuk i Polska Izba Książki przygotowały wspólną publikację, która w dostępny, prosty i atrakcyjny wizualnie sposób nakreśli całościowo zagadnienie upowszechniania czytania. Już 22 kwietnia o 12:00 serdecznie zapraszamy na konferencję inaugurującą publikację „Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania”.

Konferencja będzie transmitowana na żywo na Facebooku, na profilach wszystkich organizatorów: Kraków Miasto Literatury UNESCO, Wrocław Miasto Literatury, Fundacja Powszechnego Czytania, Fundacja Olgi Tokarczuk, Polska Izba Książki. Bibliotekarze, nauczyciele, działacze i politycy każdego szczebla władzy państwowej, biznesmeni-filantropi i aktywiści NGO – to głównie do nich kierujemy publikację „Supermoc książek. Poradnik upowszechniania czytania”!

W konferencji wezmą udział:

• Maria Deskur – autorka publikacji, prezeska Fundacji Powszechnego Czytania
• Jakub Mazur – Wiceprezydent Wrocławia
• Robert Piaskowski – Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury
• Tomasz Makowski – dyrektor Biblioteki Narodowej
• Izabela Błaszczyk – dyrektor KBF
• Irek Grin – przewodniczący Rady Fundacji Olgi Tokarczuk, dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury
• Sonia Draga – prezeska Polskiej Izby Książki

Spotkanie poprowadzi Anna Butrym.

Zapraszamy na wydarzenie i zachęcamy do zadawania pytań uczestnikom konferencji w komentarzach pod streamingiem transmisji!

Organizatorzy: KBF – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Wrocławski Dom Literatury – operator programu Wrocław Miasto Literatury UNESCO, Fundacja Powszechnego Czytania, Fundacja Olgi Tokarczuk, Polska Izba Książki.

Jakie się doświadczenia twórców i twórczyń z pobytów rezydencjalnych? Co daje zetknięcie z innym środowiskiem literackim? Jak stypendysta współtworzy historię kultury miejsca, w którym przebywa na rezydencji? Zapraszamy na spotkanie inaugurujące działalność „Rezydencji literackich” – międzynarodowej bazy informacji o naborach i programach dla pisarzy, pisarek, tłumaczy i tłumaczek.

Rezydencje twórcze dla pisarzy i tłumaczy mają w Europie, a także na świecie, długą i piękną tradycję. Luter tłumaczył Biblię bezpiecznie ukryty na zamku Wartburg, Akademia Francuska w Rzymie przyjmuje swoich stypendystów od początków XVIII wieku, Rilke pisał „Elegie duinejskie” jako gość na zamku Duino. Do dzisiaj główną ideą pozostaje zaoferowanie rezydentom miejsca, w którym przez kilka tygodni czy miesięcy będą mogli pracować w skupieniu i spokoju, oderwani od absorbujących zajęć codzienności, ale też zawierać znajomości zawodowe – co w przypadku zajęcia niezwykle samotnego, jakim jest tworzenie literatury, jest niezwykle istotne.

W spotkaniu inaugurującym działalność „Rezydencji literackich” – międzynarodowej bazy informacji o naborach i programach dla pisarzy, pisarek, tłumaczy i tłumaczek – wezmą udział:
▪️ Julia Cimafiejewa (Białoruś)
▪️ Antonia Lloyd Jones (UK)
▪️ Aleš Šteger (Słowenia)
▪️ Georgina Wilding (UK)
Rozmowę moderować będą Justyna Czechowska i Jacek Dehnel.

Transmisja online spotkania odbędzie się na profilach Facebookowych Instytutu Kultury Miejskiej z Gdańska, Krakowa Miasta Literatury UNESCO oraz Staromiejskiego Domu Kultury w Warszawie 23 kwietnia o godz. 18.00. Symultaniczne tłumaczenie wydarzenia na język polski będzie dostępne w serwisie YouTube (link zostanie udostępniony przed spotkaniem). Zapraszamy!

Wspólny program rezydencjalny i pierwsza taka strona internetowa o rezydencjach – Gdańsk, Kraków i Warszawa, we współpracy z Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury, inaugurują projekt skierowany do pisarzy, pisarek, tłumaczy i tłumaczek w Polsce i na świecie. Już wkrótce na stronie literaryresidenciespoland.pl sprawdzicie aktualne nabory, poznacie stypendystów i stypendystki, a także dowiecie się więcej o programie rezydencjalnym organizatorów tego przedsięwzięcia. Dołączcie do wydarzenia, by trzymać rękę na pulsie – poinformujemy Was o starcie strony!

Strona literaryresidenciespoland.pl będzie moderowana przez Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku, KBF – instytucję kultury Miasta Krakowa, operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO – oraz Staromiejski Dom Kultury w Warszawie.

Zakończył się nabór do pierwszej edycji wspólnych rezydencji dwóch polskich Miast Literatury UNESCO. O miesięczne pobyty mogli ubiegać się twórcy i twórczynie po debiucie książkowym, z nie więcej niż dwiema wydanymi publikacjami na koncie.

Maj w Krakowie spędzi Beata Szady, reporterka i dziennikarka, autorka dwóch książek non-fiction. W tym samym czasie Wrocław będzie gościł Barbarę Sadurską, prozaiczkę, której debiutancka „Mapa” nagrodzona została m.in. Nagrodą Gombrowicza.

Beata Szady – dziennikarka, redaktorka i wykładowczyni akademicka. Autorka książek reporterskich: „Ulica mnie woła. Życiorysy z Limy” oraz „Wieczny początek. Warmia i Mazury” (Wydawnictwo Czarne). Publikowała między innymi w „Dużym Formacie”, „Wysokich obcasach”, „Polityce”, „Tygodniku Powszechnym”, „Piśmie”, a także meksykańskim „Travesías”. Naukowo zajmuje się reportażem i nowymi mediami w krajach hiszpańskojęzycznych. W 2019 roku obroniła doktorat na Uniwersytecie Wrocławskim o reportażu w Ameryce Łacińskiej w XXI wieku. W maju tego roku ukaże się pod jej redakcją antologia „Dziobak literatury. Reportaże latynoamerykańskie” (Wydawnictwo Dowody na Istnienie).

Fot. Max Pflegel

Barbara Sadurska – skończyła prawo (2001) oraz polonistykę (2000) na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ukończyła studia podyplomowe – w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ (2006), a także Społeczeństwo Informacyjne na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ (2008). Pracuje jako specjalistka od umów w zakresie prawa autorskiego. W 2018 roku otrzymała główną nagrodę w konkursie Międzynarodowego Festiwalu Opowiadań (MFO) we Wrocławiu. Ponadto zdobyła III nagrodę Agencji Dramatu i Teatru Polskiego Radia za scenariusz słuchowiska „Wszystko takie smutne” (reż. Janusz Kukuła, w roli głównej Wiesław Michnikowski) i II nagrodę PISF w konkursie Trzy Korony. Małopolska Nagroda Filmowa za scenariusz filmu fabularnego „Calineczka”. W 2019 roku ukazała się jej debiutancka książka „Mapa” (Nisza 2019).

Celami programu rezydencjalnego Krakowa i Wrocławia jest zapewnienie młodym autorkom i autorom dogodnych warunków pracy twórczej oraz integracja środowisk literackich ze stolic Małopolski i Dolnego Śląska.

Rezydencje nie są pierwszym wspólnym literackim projektem Krakowa i Wrocławia. W 2015 roku oba miasta organizowały wspólne stoisko jako goście honorowi Salon du livre w Paryżu – największych targach książki świata frankofońskiego; współpracują też w ramach Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN oferujących azyl pisarzom i pisarkom, którzy cierpią w swoich krajach represje z powodów światopoglądowych i politycznych, a od 2020 roku razem partnerują Paszportom „Polityki” w kategorii Literatura.

W tym roku Tydzień Własności Intelektualnej polscy rzecznicy patentowi, eksperci w dziedzinie własności intelektualnej, postanowili świętować ze Stanisławem Lemem. Ich zdaniem rok 2021 obchodzony jako Rok Lema jest ku temu szczególną okazją. Tego wybitnego pisarza, wynalazcę i wizjonera cechowała m. in. wielka erudycja i interdyscyplinarność zainteresowań. Zawód rzecznika patentowego to także najbardziej interdyscyplinarny zawód spośród zawodów prawniczych. Do jego uprawniania konieczna jest wiedza z wielu dziedzin i specjalności.

Program Tegorocznego Tygodnia Własności Intelektualnej obejmuje 6 tematycznych webinariów. Poruszają ona zagadnienia od filozofii i etyki, poprzez technologię, biznes, na sztuce kończąc.

W planowanych webinariach wezmą udział uznani eksperci z różnych dziedzin nauki i różnych naukowych środowisk, zarówno wybitni teoretycy, jak również praktycy.

Program:

Webinarium nr 1
Tytuł: „Pociąg ludzi do zła ujawnia się zwłaszcza tam, gdzie pojawia się technologia”
Data: 19 kwietnia br. (poniedziałek) godzina 10.00)

Webinarium nr 2
Tytuł: „Lem a wynalazczość”
Data: 21 kwietnia (środa) br. godzina 10.00

Webinarium nr 3
Tytuł: Od wizjonera do milionera
Data: 23 kwietnia (piątek) godzina 10.00

Webinarium nr 4
Tytuł: IP Day dla dzieci – Podwórko wynalazców
Data: 25 kwietnia (niedziela) godzina 15.00

Webinarium nr 5
Tytuł: Webinarium dla stratupowców – Patentowanie dla opornych
Data: 26 kwietnia (poniedziałek) godz. 10.00

Webinarium nr 6
Tytuł: „Nauka objaśnia świat, ale pogodzić z nim może jedynie sztuka”
Data: 26.04.2021 (poniedziałek) godz. 18.00

Wszystkie szczegółowe informacje na temat programu są dostępne na stronie Polskiej Izby Rzeczników Patentowych: https://www.rzecznikpatentowy.org.pl/ lub na jej stronie na FB https://www.facebook.com/pirppl

Udział w wydarzeniach jest bezpłatny i nie wymaga rejestracji. Zapraszamy do udziału!