Znamy nazwiska rezydentek 3. edycji programu rezydencjalnego im. Janiny Katz

Rezydencja literacka im. Janiny Katz to powołany do życia w 2023 roku program skierowany do pisarek i tłumaczek z Ukrainy i Białorusi.

Pierwszą rezydentką programu w 2023 roku była Hanna Yakuta, białoruska poetka, prozaiczka i badaczka literatury. W 2024 roku były to ukraińska powieściopisarka i dziennikarka, Tamara Duda oraz białoruska tłumaczka i autorka, Alena Piatrovich.

W 2025 roku do Krakowa przyjadą Yulia Artsiomava, białoruska pisarka i powieściopisarka oraz Larysa Andriievska – ukraińska tłumaczka, redaktorka, teatrolożka i menedżerka kultury.

Gratulujemy nowym rezydentkom i dziękujemy pozostałym kandydatkom za zgłoszenia!

Yulia Artsiomava (Yuliya Attsetskaya) to białoruska pisarka i powieściopisarka, urodzona w Mińsku. Ze względu na represje polityczne była zmuszona do opuszczenia kraju, obecnie mieszka i tworzy w Otwocku.

Swoją edukację rozpoczęła w Belaruskim Kalehium, gdzie studiowała filozofię i literaturę. Następnie ukończyła prawo na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym (BSU), jednak jej pasja do pisania skierowała ją ku literaturze. Doskonaliła swój warsztat w Szkole Młodych Pisarzy, a także w międzynarodowych programach literackich, takich jak Autofiction at the Crossroads of Experience and Writing oraz Experimental Feminist / Woman’s Poetry organizowanych przez Smolny Beyond Borders i Bard College (Berlin).

Jako autorka zadebiutowała w 2006 roku, publikując w magazynie „Dzeyaslou” oraz w antologii „In Vilnia veritas”. Jej twórczość koncentruje się na tematach pamięci, traumy oraz dekolonialnej i feministycznej perspektywy w literaturze. W 2021 roku ukazała się jej powieść „Ja jestem rewolucją” („Я и есть революция”), opowiadająca o oporze jednostki wobec systemu i represyjnej rzeczywistości. Jej teksty były publikowane w prestiżowych antologiach, a także w tomie „Korzenie/Liście” (2024).

Artsiomava jest także aktywną uczestniczką międzynarodowych programów rezydencyjnych – dwukrotnie brała udział w Rezydencji Młodej Literatury w Wilnie (2016, 2018), a w 2024 roku była gościnią Rezydencji Literackiej w Gdańsku.

Jako wykładowczyni i moderatorka warsztatów prowadziła zajęcia w Feminist Writing Lab „Stretch” (2022) oraz spotkania literackie, takie jak „Turning times” w LCB (2022). Jej prace były tłumaczone na język niemiecki.

Podczas rezydencji literackiej Yulia Artsiomava będzie pracować nad autofikcyjną powieścią, opartą na własnych doświadczeniach z ostatnich trzech lat. Książka opowie o podwójnym uchodźstwie – najpierw przymusowej ucieczce z Białorusi w 2021 roku z powodu represji politycznych, a następnie o życiu w Ukrainie i konieczności relokacji po rosyjskiej inwazji. Autorka skupi się na codziennym przetrwaniu w warunkach wojny, budowaniu nowych relacji na emigracji oraz bolesnej utracie kontaktu z rodziną, w tym na doświadczeniu śmierci bliskich i aresztowania rodziców w Mińsku. Struktura książki będzie oparta na formacie kroniki, w której wiadomości ze światowych mediów posłużą jako szkielet narracji, łącząc osobiste przeżycia z refleksją nad wydarzeniami politycznymi. Powieść będzie utrzymana w eksperymentalnej konwencji gonzo, łącząc elementy reportażu i eseju. Yulia planuje napisać tekst w trzech językach – białoruskim, ukraińskim i rosyjskim, podkreślając tym samym złożoność swojej tożsamości i doświadczeń uchodźczych.

Larysa Andriievska

Larysa Andriievska to ukraińska tłumaczka, redaktorka, teatrolożka i menedżerka kultury. Zajmuje się przekładem literackim, a jej zainteresowania koncentrują się wokół polskiego teatru absurdu, współczesnej dramaturgii, studiów żydowskich, kultury pogranicza oraz emigracji polskiej i ukraińskiej. Jest kuratorką licznych projektów wydawniczych, teatralnych i międzykulturowych, a także członkinią Narodowego Związku Pracowników Teatru Ukrainy oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Tłumaczy.

Jest autorką przekładów dzieł takich twórców jak Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Marek Hłasko, Paweł Huelle, Stanisław Lem, Sławomir Mrożek, Bolesław Prus, Tadeusz Różewicz i Witkacy. Za swoje tłumaczenia była wielokrotnie nagradzana, m.in. przez Ambasadę RP na Ukrainie oraz Miasto Lwów, które uhonorowało ją z okazji 100. rocznicy urodzin Stanisława Lema.

Brała udział w licznych rezydencjach literackich i programach stypendialnych, w tym w Gaude Polonia, Kolegium Tłumaczy, Baltic House of Writers and Translators, Miłosz Manor Residency i wielu innych. Jej projekty, takie jak „The Book on the Stage” czy „Audiobooks for the Visually Impaired”, miały szeroki zasięg i realny wpływ na popularyzację literatury oraz dostęp do kultury.

Jako menedżerka projektów, kuratorka i ekspertka w dziedzinie literatury angażuje się w liczne inicjatywy wspierające widoczność kultur mniejszościowych oraz dialog międzykulturowy. Jest aktywną uczestniczką międzynarodowych festiwali literackich i teatralnych, współtworząc przestrzeń dla nowych głosów w literaturze i dramacie. Mieszka i pracuje we Lwowie.

Podczas rezydencji im. Janiny Katz w Krakowie Larysa Andriievska będzie pracować nad ukraińskim tłumaczeniem książki Marii Janion „Kobiety i duch inności”, analizującej postacie kobiece w kulturze i literaturze. Przekład tej pracy ma na celu przybliżenie ukraińskim czytelnikom historii kobiet oraz refleksji nad ich rolą w zbiorowej wyobraźni. Oprócz tego Larysa zamierza przygotować wybór utworów polsko-izraelskiej poetki i tłumaczki Irit Amiel do almanachu judaistycznego Yehupiets. Inspiracją do tego projektu jest zarówno biografia Amiel, której losy splatają się z doświadczeniem Janiny Katz, jak i fakt, że Andriievska, podobnie jak one, zajmuje się przekładem polskiej literatury. Dzięki tej pracy chce przybliżyć ukraińskim odbiorcom twórczość Irit Amiel i stworzyć podstawy dla jej szerszej obecności w kulturze ukraińskiej. Rezydencja w Krakowie będzie dla niej również okazją do pogłębienia badań nad literaturą pogranicza i tematyką kobiecą w literaturze polskiej.

Matronką rezydencji jest Janina Katz (1939-2013), krakowska pisarka, poetka i tłumaczka, w 1969 roku zmuszona do wyjazdu z Polski z powodu antysemickiej nagonki. Program Rezydencji im. Janiny Katz dla pisarek i tłumaczek z Białorusi i Ukrainy wyrasta z przekonania, że Kraków – miasto otwarte, gościnne i zaangażowane na rzecz praw kobiet – ma dziś do odegrania szczególną rolę wobec twórczyń zza wschodniej granicy.

Dodam jeszcze daty: Larysa będzie gościć w mieszkaniu rezydencjalnym w Pałacu Potockich w maju i w czerwcu, a Yulia na Bogusławskiego w czerwcu i lipcu.

Tegoroczna edycja rezydencji odbywa się pod patronatem miejskiego projektu „Krakowianki” poświęconego roli kobiet i równości, Otwartego Krakowa i Krakowa Dla Równości