Francesco Maria Veracini
Światowe prawykonanie
Termin: 12 grudnia 2013 r., godz. 20.00
- Miejsce: Teatr im. Juliusza Słowackiego
- Wykonawcy:
- Adriano – Sonia Prina
- Farnaspe – Ann Hallenberg
- Emirena – Roberta Invernizzi
- Sabina – Romina Basso
- Idalma – Lucia Cirillo
- Osroa – Ugo Guagliardo
- Europa Galante – zespół
- Fabio Biondi – dyrygent
Adriano in Siria Francesca Marii Veraciniego to opera w trzech aktach. Utwór został oparty na libretcie Pietra Metastasia (adaptacja Angelo Corri), a prapremiera miała miejsce w londyńskim King’s Theatre, Haymarket 25 listopada 1735 roku. Bohaterami akcji są: Adriano (alt), Sabina (alt), Osroa (baryton), Emirena (sopran), Farnaspe (kastrat, mezzosopran), Idalma (mezzsopran). Opera cieszyła się w Londynie powodzeniem: doczekała się dziewięciu przedstawień i była dowodem na włoską hegemonię (w tym samym roku odbyły się handlowskie premiery Ariodante i Alciny). Rękopis partytury zachował się w Henry Watson Library (Manchester). Opracował go niemiecki muzykolog Holger Schmitt-Hallenberg wraz z Fabiem Biondim, który skomponował niezachowane recytatywy. Krakowski koncert będzie współczesnym prawykonaniem dzieła, po blisko 300 latach zapomnienia.
George Frideric Handel
Termin: 13 czerwca 2013 r., godz. 20.00
Miejsce: Teatr im. Juliusza Słowackiego
Wykonawcy:
- Rodelinda – Karina Gauvin
- Bertarido – Franco Fagioli
- Grimoaldo – Carlo Allemano
- Garibaldo – Ugo Guagliardo
- Eduige – Marina De Liso
- Unulfo – Filippo Mineccia
- Capella Cracoviensis – zespół
- Jan Tomasz Adamus – dyrygent
Premiera Rodelindy, nowej opery Handla, odbyła się 13 lutego 1725 r. na scenie Królewskiego Teatru przy Haymarket w Londynie. Dzieło odniosło spektakularny sukces, miało jeszcze w tym samym sezonie 14 przedstawień, główne partie kreowali najświetniejsi ówcześni śpiewacy, by wspomnieć tylko wielką divę Franceskę Cuzzoni w tytułowej roli, czy słynnego kastrata Senesino jako Bertarida. 40 letni Haendel pisząc Rodelindę był u szczytu sił twórczych.
Rodelinda sięga daleko w głąb średniowiecza (VII w.) do dziejów Longobardów, opowiadanych przez Pawła Diakona (zm. w 799 r.), benedyktyńskiego zakonnika z klasztoru Monte Cassino. Jego Gesta Longobardorum (Historia Longobardów) to barwna opowieść o królach, rycerzach, intrygach politycznych i zmaganiach wojennych. Jeden z epizodów wybrał z tej kroniki wielki Pierre Corneille, pisząc w 1652 r. tragedię Pertharite, która poniosła kompletne fiasko. Czerpiąc główny zarys wydarzeń z dzieła Pawła Diakona, inaczej rozłożył akcenty: interesowały go gry polityczne, problem uzurpacji władzy i etycznych racji protagonistów. Do tego samego wątku, zainspirowany bez wątpienia tragedią Corneille’ a, sięgnął Antonio Salvi, pisząc libretto opracowane muzycznie w 1710 r. przez Giacomo Pertiego. To właśnie libretto przerobił Nicola Haym, dostarczając Handlowi znakomitego materiału dramatycznego. Rozgrywająca się na przestrzeni lat akcja (Grimoaldo, książę Beneventu, panował w Mediolanie 9 lat do 671 r., wówczas Perctarid odzyskał tron i mógł połączyć się z żoną Rodelindą i synem) zostaje skomasowana do kilku gęstych od wydarzeń dni, dzięki czemu osiąga znacznie większą sugestywność. Takie rozwiązanie podsuwał zresztą dramat Corneille’a, będący ciągiem scen o „intensywnym patetycznym napięciu” (Georges Couton).
Handel i Haym uczynili tytułową postacią opery nie Bertarida (Perctarid) lecz jego żonę Rodelindę, która stała się niewątpliwie jedną z godnych zapamiętania heroin operowych swoich czasów. Jej postać zyskuje charakterystykę daleką od jakże częstej w operach barokowych jednostronności. Kształtują ją nie tylko trzy znakomite (bardzo różne) lamenty, związane z domniemaną śmiercią męża, lecz także czułe miłosne westchnienia czy nawet gniewne, wyrażające wstręt i pogardę tyrady, adresowane do wrogów Bertarida. Handel po mistrzowsku dozuje napięcie i pozwala nam zagłębić się w psychikę Rodelindy, która w kronice Pawła Diakona pozbawiona jest indywidualnych rysów. Osiąga nierzadko spektakularne efekty dzięki zestawianiu obok siebie arii o bardzo różnym charakterze i wyrazie. I tak po rozlewnym lamencie Ho perduto il caro sposo, gdzie każda fraza opada ku dołowi, symbolizując zanik nadziei, Rodelinda odrzuca zaloty Grimoalda w pełnej ożywienia arii L’empio rigor del fato. Kolejny lament (Ombre, piante) tym razem z „łkającymi” arabeskami fletów, prowadzącymi liryczny dialog z sopranem, wiedzie ku gniewnej, mocnej i zdecydowanej arii Morrai si. Sugestywnym wyrazem uczucia królowej do męża jest pełna miłosnej tęsknoty aria Ritorna, o caro, subtelna i zmysłowa, o wielkim uroku miękkiej, śpiewnej melodii. Lament z aktu III (Se l’mio duol non e si forte) przynosi rozpacz jeszcze bardziej wymowną – na falujące w żałobnych rytmach punktowanych tło smyczków nakładają się bolesne, przerywane pauzami, naładowane emocją, frazy sopranu. Rodelinda otrzymuje na koniec jedyną prawdziwie radosną, bogato zdobioną arię – Mio caro bene, jako naturalne odreagowanie doznanych cierpień.
Antonio Vivaldi
Termin: 17 stycznia 2013 r., godz. 20.00
Miejsce: Teatr im. Juliusza Słowackiego
Wykonawcy:
- Motezuma – Ugo Guagliardo
- Mitrena – Delphine Galou
- Asprano – Roberta Invernizzi
- Fernando – David Hansen
- Ramiro – Eugenia Burgoyne
- Teutile – Silvia Vajente
- Modo Antiquo – zespół
- Federico Maria Sardelli – dyrygent
Motezuma Antonia Vivaldiego to opera w trzech aktach. Utwór został oparty na libretcie Girolama Giusti’ego, a prapremiera miała miejsce w weneckim Teatro Sant’Angelo w 1733 roku. Bohaterami akcji są: Motezuma (bas-baryton), jego żona Mitrena (kontralt), jego córka Teutile (sopran), Fernardo – generał armii hiszpańskiej (kastrat), jego brat Ramiro (mezzosopran) oraz Asprano – generał meksykański (kastrat).
Do 2002 roku partytura uważana była za zaginioną. Odnalazła się w archiwum Sing-Akademie zu Berlin zrabowanego i wywiezionego podczas II wojny światowej przez Armię Sowiecką. Współczesnego prawykonania koncertowego niekompletnej partytury dokonał w 2005 roku Federico Maria Sardelli, a premiera fonograficzna – dokonana przez Alana Curtisa – miała miejsce w 2006 roku, ze zrekonstruowanymi fragmentami przez Alessandra Ciccoliniego. Modo Antiquo, wraz z Federico Marią Sardellim przywiozą do Krakowa oryginalnie zachowaną wersję utworu. Koncert będzie polską premierą dzieła.
Modo Antiquo – jeden z najsłynniejszych włoskich zespołów specjalizujących się w wykonawstwie muzyki barokowej na historycznych instrumentach. Założona przez Federica Marię Sardellego grupa za główną orbitę działalności uznała instrumentalną i wokalno-instrumentalną muzykę włoską (szczególnie Antonia Vivaldiego) gdzie wirtuozowskie zacięcie muzyków umiejętnie łączy się ze studiami nad historycznym wykonawstwem i badaniami lingwistycznymi. Zespół przywrócił do repertuaru zapomniane opery Vivaldiego, w tym Atenaida, Orlando Furioso, Tito Manlio i Motezuma. Formacja regularnie koncertuje w najważniejszych salach koncertowych i na liczących się festiwalach muzyki dawnej na całym świecie. Ich nagrania znajdują się w katalogach m.in. wytwórni Naive, Opus 111 i Deutsche Grammophon. Modo Antiquo było dwukrotnie nominowane do nagrody Grammy.