„Wyszukaj Klasyka” o Jadwidze Beaupré | 9.06, godz. 18.00

Pionierka tworzenia szkół rodzenia w powojennej Polsce oraz kapitan Armii Krajowej w jednej osobie – Jadwiga Beaupré to bohaterka czwartego w tym roku spotkania w ramach cyklu „Wyszukaj Klasyka”, w którym przypominamy nieprzeciętne sylwetki pisarzy i pisarek oraz działaczy i działaczek społecznych związanych z Krakowem, Miastem Literatury UNESCO. O niezwykłym życiu kobiety, której pracę kontynuuje Szkoła Rodzenia Szpitala na Siemiradzkiego, opowie w rozmowie z Marcinem Wilkiem Katarzyna Kobylarczyk, autorka szkicu poświęconego Beaupré w nominowanej do Nagrody im. Kapuścińskiego książce Kobiety Nowej Huty.

Spotykamy się na żywo 9 czerwca o godz. 18.00 w Cafe NOWA Księgarnia oraz w internecie: na profilu Kraków Miasto Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com. Rozmowę wzbogacą unikatowe materiały udostępnione dzięki życzliwości rodziny bohaterki i Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Urodzona w 1902 roku jako córka jednej z pierwszych kobiet-studentek w historii UJ Jadwigi Sikorskiej-Klemensiewiczowej i Zygmunta Klemensiewicza, Jadwiga Beaupré do wybuchu II wojny światowej mieszkała w dworze rodzinnym w Sygneczowie pod Wieliczką, w którym dziś znajduje się szkoła podstawowa jej imienia. Przyjęła nazwisko męża Feliksa, żołnierza wojny polsko-bolszewickiej. Zaangażowana społecznie od najmłodszych lat, w dworze urządziła z prywatnych zbiorów bibliotekę, założyła przedszkole i koło gospodyń wiejskich. W 1936 roku uzyskała dyplom Wydziału Medycyny UJ.

Podczas okupacji Jadwiga Beaupré zaangażowała się w działalność konspiracyjną (ps. „Sikorska”, później „Malina”), awansując do stopnia kapitana i kierując w czasie Powstania Warszawskiego punktem łączności. Odznaczona dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem Kawalerskim, w czasie wojny straciła męża (zamordowany w Auschwitz) i brata.

Po wojnie jako lekarz medycyny z równym zapałem zaangażowała się w odbudowę życia w realiach kraju o katastrofalnym poziomie higieny i oświaty. Podjęła pracę w poradni dla kobiet, a następnie w założonej tam przez siebie izbie porodowej, gdzie zajmowała się leczeniem niepłodności i pomocą dla kobiet przerzuconych na nowo powstające blokowiska prosto z wielopokoleniowego świata przeludnionej, przedwojennej polskiej wsi. Jest autorką takich książek, jak Macierzyństwo. Książka dla kobiet w ciąży o przygotowaniu do porodu i pielęgnacji niemowlęcia, Seksualne ABC mężczyzny i Jak zapobiegać ciąży. Działalność jej nowohuckiej szkoły rodzenia rozwija współcześnie Szkoła Rodzenia im. dr Jadwigi Beaupré Szpitala na Siemiradzkiego w Krakowie.

Wspominana do dzisiaj ciepło przez starszych mieszkańców Sygneczowa „Pani Doktór” zmarła w Krakowie w 1984 roku w wieku 82 lat. Beaupré to jedna z bohaterek książki Kobiety Nowej Huty autorstwa gościa naszego spotkania, Katarzyny Kobylarczyk – uznanej, związanej z Nowa Hutą reporterki, autorki nagradzanych książek Strup. Hiszpania rozdrapuje rany (2019) i Pył z landrynek (2013). Niedawno Kobiety Nowej Huty zostały nominowane do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Spotkanie odbędzie się w środę 9 czerwca o godz. 18.00 w Cafe NOWA Księgarnia na os. Zgody 7, w reżimie sanitarnym, z 50% udziałem publiczności. Chętnych do odwiedzenia księgarni prosimy o wcześniejsze zapisy pod adresem cafe@nowaksiegarnia.pl. Spotkanie tradycyjnie transmitujemy równolegle na profilu Kraków Miasto Literatury UNESCO na Facebooku oraz na platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com.

Wyszukaj Klasyka to cykl internetowych spotkań wokół mniej lub bardziej zapomnianych, lecz ponadczasowych postaci polskiej literatury i życia społecznego XIX i XX wieku związanych z Krakowem. Działamy na przekór wszechobecnemu pędowi do nowości, przecierając szlaki dla ponownych odkryć na miarę opowiadań Kornela Filipowicza i poezji Zuzanny Ginczanki. Inspirujemy i poszerzamy czytelnicze horyzonty.

Cykl prowadzi Marcin Wilk – pisarz, dziennikarz i kurator programów literackich.

Wszystkie spotkania odbywają się w formie transmisji na żywo na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com. Większość spotkań będzie transmitowana z centrum kulturalnego w Pałacu Potockich przy Rynku Głównym, a od czerwca 2021 r. na nagrania zapraszamy również publiczność.

PROGRAM 2021

10 marca, godz. 18.00 | Jalu Kurek, gość: Jakub Kornhauser
14 kwietnia, godz. 18.00 | Stanisław Czycz, goście: Wit Szostak i Piotr Marecki
12 maja, godz. 18.00 | Kazimiera Treterowa, gość: Katarzyna Pilitowska
9 czerwca, godz. 18.00 | Jadwiga Beaupré, gość: Katarzyna Kobylarczyk
14 lipca, godz. 18.00 | Tadeusz Boy-Żeleński, gość: Monika Śliwińska
11 sierpnia, godz. 18.00 | Antonina Domańska, goście: Alicja Baluch i Mariusz Wollny
8 września, godz. 18.00 | Henryk Markiewicz, gość: Jacek Błach
13 października, godz. 18.00 | Kazimiera Bujwidowa, gość: Anna Kiesell

Odcinki pierwszej edycji cyklu „Wyszukaj Klasyka” można obejrzeć na platformie PLAY KRAKÓW: https://playkrakow.com/series/ser.148.

Organizator: KBF, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO
Partner: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Marzenia zawsze zwyciężają rzeczywistość, gdy im na to pozwolić – Stanisław Lem, Kongres Futurologiczny

Stań się częścią obchodów Roku Lema i dołącz do maratonu programowania Hack4Lem. Już 18 czerwca astrogatorzy z całego świata wejdą na pokład „Niezwyciężonego”, aby wykreować naszą przyszłość. W ciągu czterdziestu godzin, uczestnicy wydarzenia odpowiedzą na wyzwania z zakresu biznesowo-technologicznego oraz CSR. Łączna pula nagród dla najlepszych zespołów wynosi 150 000 złotych. Współorganizatorami wydarzenia są PKO Bank Polski, Microsoft oraz Instytut Polska Przyszłości im. Stanisława Lema.

W tym wydarzeniu online uczestnicy będą prezentować efekty swojej pracy w dwóch kategoriach:

• Stwórz bank przyszłości – uczestnicy zaprojektują rozwiązania związane z technologiami blockchain, IoT, inteligentnego doradztwa czy też usprawniające codzienną bankowość dla wszystkich grup wiekowych.
• Walcz z cyberprzemocą – zadaniem uczestników będzie stworzenie rozwiązania technologicznego lub materiałów edukacyjnych, które pomogą w walce z hejtem i cyberprzemocą.

Po wykonaniu obu zadań jury wyłoni po 3 zwycięskie drużyny. Łączna pula nagród wynosi 150 000 złotych a jej fundatorami są PKO Bank Polski i Microsoft.

Hack4Lem to święto fanów Lema, futurologii, kultury oraz wszystkich tych, którzy wierzą w rewolucyjny wpływ technologii na nasze życie. To również wydarzenie, w ramach którego uczestnicy będą mieli szansę dołożyć swoją cegiełkę do tworzenia społeczeństwa informacyjnego w Polsce i pokazać, jak technologie mogą walczyć z nienawiścią w sieci. W trakcie trwania hackathonu przewidziano wiele wykładów prowadzonych przez znanych ekspertów takich jak Aleksandra Przegalińska czy Maciej Kawecki. Będzie także miejsce na „odkodowanie” literatury Lema w wykonaniu Szymona Kloski z KBF czy rozmowę „jaki był Lem” z Wojciechem Zemkiem, byłym sekretarzem pisarza.

Całość dostępna będzie za pośrednictwem transmisji na żywo z siedziby PKO Banku Polskiego w warszawskiej Rotundzie. Wydarzenie trwać będzie od 18 do 20 czerwca.

Udział w wydarzeniu jest darmowy i otwarty dla wszystkich chętnych: studentów, programistów, UXowców, project managerów, inżynierów, ekspertów baz danych, analityków, a nawet socjologów. Jednak z uwagi na społeczny charakter wydarzenia, do drużyn dołączyć mogą również osoby, których bezpośrednio dotyczą rozwiązania zadań. Dlatego jeśli drużyny będą projektować technologie pomagające osobom starszym, z niepełnosprawnościami lub wykluczonym w jakikolwiek inny sposób – jest miejsce również na ich głos!

Projekty biorące udział w konkursie mogą być zgłaszane indywidualnie lub w zespołach złożonych z maksymalnie 6 osób. Ci z uczestników, którzy nie mają zespołu, będą mogli stworzyć drużynę na kanale Discord. Każdy biorący udział w hackathonie może liczyć na wsparcie specjalistów, dostępnych przez cały czas trwania wydarzenia. Mentorzy pomogą nie tylko od strony technicznej, ale także posłużą radą w kwestii sposobów wdrażania pomysłów w poszczególnych zadaniach.

Więcej informacji na stronie wydarzenia, a także na Facebooku, Twitterze oraz LinkedIn.

Współorganizatorami wydarzenia są PKO Bank Polski, Microsoft oraz Instytut Polska Przyszłości im. Stanisława Lema.

Jaką rolę odegrała poezja w czasie pandemii i związanej z nią izolacji i samotności? Czy i jak pomogła przetrwać najtrudniejszy okres? Jaka była i jest jej rola w życiu każdego z nas – idealistów i praktyków, stoików i epikurejczyków, poetów i miłośników słowa? Jaka jest rola poezji w życiu mieszkańców miast, miasteczek, wsi? Jaka w życiu wspólnoty? I w końcu: jaka jest siła poezji? Próbą odpowiedzi na te pytania będzie XI Noc Poezji. Do 15 czerwca można zgłaszać propozycje do programu tegorocznej edycji inicjatywy.

Ostatni rok, ze względu na pandemię, był czasem szczególnych doświadczeń: opustoszały ulice i place miejskie, tramwaje, klubokawiarnie, sale koncertowe, teatry, muzea, centra i ośrodki kultury. Doświadczenie obowiązkowej izolacji i samotności, która nie jest czy nie była samotnością z wyboru odcisnęło na nas swoje piętno. Jaką rolę w tym czasie odegrała poezja?

„W poezji tkwi siła!”

Jak pisał Krzysztof Kamil Baczyński w „Samotności”: „O, ten czas bez ludzi/ to bez twarzy zwierciadło, które z wolna studzi/ jakieś płomienie mroczne, kształty w siebie zbiera/ i ja w nim bez odbicia i ja w nim umieram”. Słowa te brzmią jakby powstały podczas niekończącej się kwarantanny. Wprawdzie Tadeusz Różewicz wzywał młodych: „proszę was/ nie bójcie się samotności/ nie bójcie się ciszy” (wiersz „odnaleźć samego siebie”), a Cyprian Kamil Norwid widział w samotności siłę wręcz wyzwoleńczą: „Śmiechy, piosnka, biesiada – wszystko jest katuszą; U mnie rozkosz i życie, gdy moja myśl wolna” („Samotność”), to siła ta była jednak związana z potrzebą pisania.

Julia Hartwig w jednym z wywiadów mówiła: „Samotność jest w jakimś stopniu przypisana pisarstwu, pisanie jest możliwe tylko w samotności – nie można nagle w tłumie zacząć pisać wiersza”. Często też tylko w samotności można delektować się smakiem strof, z których rodzi się siła! Siła, dzięki której budzą się nadzieje, idee, rosną skrzydła. Jak pisał Mark Strand w „Jedzeniu poezji”: „Nie ma szczęśliwszych ode mnie./ Obżarłem się właśnie poezją./ (…) Jestem nowym człowiekiem”. Siłę poezji podkreślali również Czesław Miłosz i Ryszard Krynicki: W poezji tkwi siła! Bywa, że ocala ludzi i wspólnoty. Czymże bowiem jest „poezja, jeśli nie ocala…?”

Poezja w obliczu izolacji

– W trakcie tegorocznej Nocy Poezji będziemy rozmawiać o tym, czym jest poezja, jakie są jej funkcje i moc w obliczu izolacji i samotności postrzeganej w różnych wymiarach i kontekstach, tej najbliższej nam i tej, o której pisali poeci od Adama Mickiewicza przez Annę Świrszczyńską po Martę Podgórnik, ze szczególnym uwzględnieniem Cypriana Kamila Norwida i Tadeusza Różewicza (przypomnijmy, że rok 2021 został oficjalnie ogłoszony Rokiem Norwida i Różewicza), a także Julii Hartwig i Krzysztofa Baczyńskiego – z uwagi na przypadające na rok 2021 setne rocznice ich urodzin, czy Adama Zagajewskiego, który w tym roku odszedł od nas – zapowiada Katarzyna Olesiak, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK i zaprasza do współtworzenia programu Nocy Poezji 2021.

Noc Poezji – 9-10 października

Tegoroczna, jedenasta edycja Nocy Poezji planowana jest na październik (9-10 października).  Aktualnie trwa zbieranie propozycji do programu wydarzenia. Organizatorzy Nocy Poezji 2021 czekają na propozycje oryginalnych i innowacyjnych projektów autorskich, obejmujących na przykład tematyczne spotkania poetyckie i biesiady poetyckie, warsztaty literackie, gry miejskie, poezję w przestrzeni miejskiej, eksperymenty literackie z wykorzystaniem nowych mediów, poetycki slam oraz spacery literackie.

Realizowana cyklicznie Noc Poezji ma na celu wspieranie i rozwijanie kompetencji i praktyk czytelniczych, a także promocję poezji za pomocą nowych i atrakcyjnych form. Noce Poezji zachęcają do własnych poszukiwań, interpretacji i reinterpretacji utworów poetyckich. Wzmacniają też markę Krakowa jako miasta poetów i poezji. Wokół poezji i kultury słowa integrują środowiska twórcze i artystyczne, instytucje kultury oraz organizacje pozarządowe, wydawców i księgarzy, a także mieszkańców różnych części miasta i gości odwiedzających Kraków – Miasto Literatury UNESCO.

Najmilej widziane będą projekty podejmowane we współpracy, przez kilka podmiotów, w oryginalny sposób wspierające markę Krakowa jako miasta poetów i poezji. Termin realizacji: 8-10 października, przy czym preferowane będą wydarzenia planowane na 9 października oraz noc z 9 na 10 października.

Chcesz współtworzyć program Nocy Poezji?

Osoby i instytucje zainteresowane współtworzeniem programu Nocy Poezji 2021 mogą składać propozycje niskobudżetowych projektów (oczekiwany udział finansowy miasta nie może przekraczać 10 tys. zł) do 15 czerwca. Zgłoszenia powinny zawierać: tytuł, planowane miejsce i czas realizacji, opis koncepcji wraz z celami projektu, kalkulację kosztów, informację o adresatach projektu, krótką notkę o autorach, inicjatorach, a także realizatorach i wykonawcach projektu. Projekty powinny uwzględniać możliwość realizacji w warunkach ograniczeń wynikających z aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Jeśli nie będzie przeciwwskazań, preferowana będzie realizacja projektów stacjonarnie z udziałem publiczności lub hybrydowo. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK zachęca do zgłaszania projektów przygotowanych w ramach współpracy różnych instytucji i organizacji.

Propozycje projektów można przesłać do Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK na adres: ul. Wielopole 17a, 31-072 Kraków z dopiskiem: Noc Poezji 2021 (decyduje data stempla pocztowego) lub drogą mailową na adres: edukacja.kulturowa@um.krakow.pl z dopiskiem w temacie wiadomości: Noc Poezji 2021 (objętość zgłoszenia nie może przekraczać 1 MB).

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo wyboru projektów do programu Nocy Poezji 2021, uwzględniając ich atrakcyjność i oryginalność, w tym powiązanie z motywem przewodnim, charakter, lokalizację, adresatów projektu, a także ogólną kwotę środków zabezpieczonych na realizację programu w budżecie miasta. Osoby/podmioty, których propozycje będą uwzględnione w programie zostaną powiadomione o tym drogą mailową lub telefonicznie.

Szczegółowe informacje o naborze propozycji do Programu Nocy Poezji 2021 można znaleźć w Biuletynie Informacji publicznej – link tutaj, a także uzyskać pod numerem tel. 12 61 61 917.

Noc Poezji stanowi jeden z komponentów marki Krakowskie Noce.

Pięć miesięcy, dziesięć zjazdów i prawie 100 godzin zajęć – tak w liczbach można podsumować program tegorocznego Kursu Pisania Powieści. Szukamy dwanaściorga początkujących pisarzy i pisarek, którzy chcą wydać swoją pierwszą (lub kolejną) książkę. To jednak nie wszystkie nowości w Szkole Pisania KMLU.

Po co pisarzowi redaktor i jak z nim współpracować? Jak wykreować pełnokrwistego bohatera? Jak znaleźć wydawcę i podpisać z nim dobrą umowę? Na te i wiele innych pytań nurtujących początkujących pisarzy i pisarki odpowiedzą nasi prowadzący podczas pięciu miesięcy Kursu Pisania Powieści.

PRZEJDŹ NA STRONĘ KURSU >>

W tym roku stawiamy przede wszystkim na intensywną pracę grupową i indywidualną z najlepszymi redaktorami w Polsce. Przewodnikami przez pisarski trening będą: Filip Modrzejewski, redaktor z wieloletnim doświadczeniem m.in. w wydawnictwie WAB oraz Paweł Goźliński, redaktor naczelny wydawnictwa Agora i współzałożyciel Instytutu Reportażu.

Uzupełnieniem warsztatów z redaktorami będzie m.in. weekend pisarski z Jakubem Żulczykiem, autorem Ślepnąc od świateł oraz Wzgórza Psów; trening z psychologiem twórczości Arkadiuszem Matrasem, który podpowie, jak przełamać twórczy impas, a także indywidualne spotkania z wydawcami oraz warsztaty ze specjalistką od prawa autorskiego –  Anną Rucińską.

Kurs Powieści potrwa od 11 września 2021 do 22 stycznia 2022 roku. Żeby wziąć w nim udział, należy przygotować streszczenie fabuły planowanej powieści i napisać fragment tej powieści na maksymalnie pięć stron znormalizowanego maszynopisu (9000 znaków ze spacjami). Na zgłoszenia czekamy do 18 lipca. Wyniki rekrutacji podamy po 16 sierpnia. Koszt kursu to 1500 zł. Z regulaminem naboru i uczestnictwa w zajęciach Szkoły Pisania można zapoznać się TUTAJ.

PRZEJDŹ NA STRONĘ KURSU >>

Zastanawiasz się nad uczestnictwem? Zobacz, co do powiedzenia mają nasi absolwenci: „Świetny kurs, daje możliwość wnikliwej pracy nad tekstem i twórczego rozwoju pod okiem doświadczonych redaktorów. Jest to także okazja do poznania osób o podobnej pasji. Ich – często odmienne od naszego – podejście do pisania może stanowić twórczy impuls, aby wyjść z własnych schematów i nadać swojej pracy nowy kierunek”. W podobnym tonie wypowiada się Maria Karpińska, absolwentka pierwszej edycji kursu, a także autorka zbioru opowiadań „Żywopłoty”, który ukazał się nakładem wydawnictwa W.A.B.

Efekty prac grupy poprzedniej edycji Kursu Pisania Powieści można zobaczyć w antologii, którą znajdziecie TUTAJ. Szczególnej uwadze polecamy teksty wyróżnionych absolwentów, którzy najbardziej przykuli uwagę organizatorów: Krystyny Czarneckiej, Krzysztofa Gałaja oraz Barbary Woźniak. Ostatnia z nich właśnie ukończyła pracę nad powieścią, która ukaże się 30 czerwca nakładem wydawnictwa Drzazgi. Kraków Miasto Literatury UNESCO objęło nad nią patronat.

To nie koniec nowości w Szkole Pisania KMLU. Tych, którzy nie mogą wziąć udziału w pięciomiesięcznym kursie zapraszamy na warsztaty online z autorką „Zimowli” i laureatką Paszportu „Polityki”, czyli Dominiką Słowik. Uczestnicy będą wspólnie uczyć się kreowania języka postaci i tworzenia dialogów spójnych z całą narracją. Dowiedzą się, dlaczego książki z dialogami są chętniej czytane, ale również jak dużo bohater opowieści powinien mówić – a co może przemilczeć. Zajęcia grupowe odbędą się 12 czerwca, a dopełnią je indywidualne konsultacje z prowadzącą, która przekaże każdemu z uczestników wskazówki do tekstów. ZAPISZ SIĘ! 

Więcej szczegółów można znaleźć na naszej stronie internetowej: www.pisz.miastoliteratury.pl

Zapisz się do naszego newslettera, żeby nie przegapić zapisów na kolejne warsztaty i webinary.

Szkoła Pisania jest elementem programu wsparcia debiutów literackich w Krakowie Mieście Literatury UNESCO. Należy do niego także Nagroda Conrada przyznawana za najlepszy debiut książkowy minionego roku. Organizatorem programu jest KBF, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Na tapczanie siedzi Lem, a obok niego inne mądre głowy. 19 maja startuje cykl podcastów realizowany przez Fundację PRZEKRÓJ i KBF. Tego samego dnia startuje też portal www.lubimyczytacLema.pl poświęcony twórczości wybitnego pisarza i futurologa. A jak czytać Lema? Na zdalne lekcje w ramach cyklu Crème de la Lem zapraszamy między 19 a 23 maja na Copernicus Festival. I już dziś, 19 maja, świętujemy premierę nowego wydania kultowych Bajek robotów ze świeżymi ilustracjami Przemka Dębowskiego!

W 2021 roku, który został uchwalony przez Sejm RP Rokiem Lema, na miłośników twórczości pisarza oraz na tych, którzy dotąd się z nią jeszcze nie zetknęli, czeka kilkadziesiąt wydarzeń i projektów artystycznych. Nim zostanie ogłoszony wrześniowy program setnych urodzin autora Solaris, zachęcamy do tego, by jego twórczość zgłębić w towarzystwie tych, którzy Lema znają najlepiej: lemologów, lemofilów i wreszcie – jego wiernych czytelników i czytelniczek.

Na tapczanie siedzi Lem

Już w środę 19 maja przyjmijcie wygodną pozycję na kanapie i wsłuchajcie się w pierwszy odcinek nowego cyklu podcastów KBF – operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO – i Fundacji PRZEKRÓJ zatytułowanego Na tapczanie siedzi Lem.

– Przy okazji głębokiego zanurzenia w lemologię opowiemy o świecie współczesnym i jego rozlicznych bolączkach. Te podcasty nie zwalniają z lektury Lema, ale są do niej świetnym dodatkiem. Nie uchronią świata przed katastrofą klimatyczną i rządami sztucznych inteligencji, ale mogą wskazać kierunek ucieczki – zapowiada prowadzący podcast, Szymon Kloska z działu literackiego KBF. Gościem pierwszego odcinka będzie profesor Stanisław Bereś, wybitny krytyk i historyk literatury, któremu wielokrotnie zdarzało się siedzieć (a nawet, jak dowiemy się z podcastu: leżeć!) na tapczanie Stanisława Lema.

Cybernetyczna poezja, queerowanie twórczości Lema, przekłady twórczości tego wybitnego polskiego futurologa i jednocześnie jednego z najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy – to niektóre z tematów, które zostaną poruszone w comiesięcznym cyklu podcastów. Pierwszy odcinek znajdziecie na stronach przekroj.pl i planetalem.pl, a także na profilu Spotify i YouTube kwartalnika „Przekrój”. Miłego odsłuchu!

Fundacja PRZEKRÓJ jest oficjalnym partnerem Roku Lema, dlatego każdego 13. dnia miesiąca na stronie przekroj.pl pojawiają się teksty Stanisława Lema lub z nim związane.

Lubimy czytać Lema

3, 2,1, start! W wyniku współpracy serwisu lubimyczytac.pl oraz KBF wystartowała specjalna strona poświęcona Stanisławowi Lemowi, która w jednym miejscu zbiera informacje o jego życiu i twórczości oraz obchodach Roku Lema. Na lubimyczytacLema.pl czytelnicy znajdą niepublikowane wcześniej materiały, a także rozmowy i artykuły przybliżające sylwetkę twórcy.

Na lubimyczytacLema.pl znajduje się wszystko to, co czytelnik Lema znać powinien: biogram twórcy, opisy książek, cytaty z jego twórczości (użytkownicy serwisu lubimyczytac.pl dodali ich już blisko 600!) i informacje o nadchodzących premierach książek związanych z twórczością Stanisława Lema, które trafią do księgarń jeszcze w tym roku.

LubimyczytacLema.pl to także szeroki wybór artykułów – w tym cyklicznie pojawiające się teksty o wizjonerstwie Stanisława Lema i współczesnych technologiach, które dekady temu przewidział w swoich książkach. Wśród niepublikowanych wcześniej materiałów znajdzie się list napisany przez Lema do centrali paliwowej w Krakowie, stanowiący przykład jego poczucia humoru i dystansu do każdej (nie tylko PRL-owskiej) rzeczywistości. List zapowiada najnowszą książkę Wojciecha Orlińskiego – autora biografii pisarza – pt. Lem w PRL-u, która ukaże się jesienią nakładem Wydawnictwa Literackiego. Czytelnicy będą mogli także zapoznać się m.in. z tekstami gości międzynarodowej konferencji „Lem Filozoficzny”, czy serią lemowskich popularyzatorskich ciekawostek zaserwowaną przez Jakuba Gomułkę – autora powstającej monografii pod tym tytułem. Nie zabraknie także galerii zdjęć, dzięki której podejrzymy codzienne życie Stanisława Lema, a także harmonogramu wydarzeń odbywających się w ramach Roku Lema.

Każdy czytelnik może wzbogacić stronę, dodając cytat czy opinię o przeczytanej książce jego autorstwa: wystarczy zalogować się do swojego konta na lubimyczytac.pl. Zapraszamy do regularnych odwiedzin – już niebawem ogłosimy konkurs, w którym dzięki uprzejmości Wydawnictwa Literackiego do wygrania będą pakiety książek autora.

Crème de la Lem

Trwa Copernicus Festival, którego tegorocznych tematem przewodnim jest wyobraźnia. Jeśli ktoś najlepiej opanował tę zdolność ludzkiego umysłu, to jest nim właśnie Stanisław Lem. Dorośli i młodzież zainteresowani jego twórczością mogą zgłębić temat literatury science-fiction podczas specjalnego pasma Crème de la Lem, które festiwal przygotował wspólnie z KBF.

Co zostało z przepowiedni Lema, a co do nich doszło? Czy futurologia to nauka, a jeżeli tak, to kto ją będzie uprawiał – człowiek czy sztuczne inteligencje? Michał Protasiuk nie zna odpowiedzi na te pytania, natomiast jest świadom całej egzystencjalnej otchłani, która za nimi się czai – i o tym opowie na Copernicus Festival 19 maja. Golem golemowi nierówny, a Łukasz Kozak zna ich wszystkich. Różnica pomiędzy sztuczną inteligencją a siłą nieczystą wyznacza zasięg tego wykładu i potworologicznych dociekań, dla których lektura Lemowskiego Golema XIV jest punktem wyjścia. O tym posłuchamy dzień później, 20 maja. Z kolei 21 maja naszym przewodnikiem po semantyce i kryptologii będzie Jakub Gomułka. O tym, co kryminał może wnieść do rozważań epistemologicznych, dowiemy się od Jowity Guji: Katar to jedna z dwóch powieści „kryminalnych” Stanisława Lema, ale to powieść przewrotna: autor wykorzystał schemat klasycznego kryminału do ukazania mielizn i słabości naszego własnego poznania, które zamiast bazować na instrumentarium fizyki kwantowej posługuje się dziewiętnastowiecznymi kategoriami. 22 maja zobaczymy się z Piotrem Pazińskim. Lem heretyk? To jasne, jak każdy naukowiec. Ale też autor świadomy biblijnej tradycji i jej literackich konotacji. Czym jest Eden i jak daleko mu do biblijnego raju? Co robi tam przedziwna fabryka? Paziński zna odpowiedzi i to takie, o jakich chyba tylko Lemowi się śniło. A 23 maja, na koniec Szkoły czytania Lema na Copernicus Festival, coś o nieodkrytym fragmencie kosmosu. Na listy od innych istot żyjących czekamy z utęsknieniem, sami wysyłając w przestrzeń międzygwiezdną obfitą korespondencję. Ale czy taka komunikacja jest w ogóle możliwa? Prowadzący tę lekcję Jakub Gomułka nie jest jeszcze w kontakcie z istotami pozaziemskimi, ale wie, jak się do niego przygotować.

Codziennie o 14.00 do 23 maja – tak wygląda plan lekcji czytania Lema, podczas których zdecydowanie nie należy myśleć o wagarach. Wszystkie rozmowy i wykłady będą dostępne na festiwalowych kanałach w serwisach Facebook i YouTube.

Szkoła czytania to projekt zainicjowany w 2018 roku przez KBF, operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którego celem jest promowanie wartościowych tekstów literackich dawnych i współczesnych wśród przedstawicieli różnych grup odbiorców: młodzieży szkolnej, osadzonych w aresztach karnych, podopiecznych placówek opiekuńczo-wychowawczych, uczniów szkół specjalnych, mniejszości narodowych czy seniorów. Cykl Crème de la Lem to propozycja z okazji Roku Lema 2021.

Bajki robotów na nowo

Jeśli czyjeś ilustracje do książek Lema mają szansę zaistnieć w zbiorowej wyobraźni równie wyraźnie, jak kultowe grafiki Daniela Mroza, to są nimi prace Przemka Dębowskiego – uznanego grafika i edytora związanego z wydawnictwem Karakter, autora serii okładek do wznowień książek Stanisława Lema publikowanych przez Wydawnictwo Literackie. 19 maja WL wypuszcza do księgarni nowe wydanie jednej z najpopularniejszych książek Stanisława Lema z autorskimi ilustracjami Dębowskiego. Gotowi, żeby zobaczyć jeszcze raz trzech elektrycerzy i maszynę Trurla? Wznowienie Bajek robotów zapowiada szereg publikacji związanych z Rokiem Lema, których kulminacja będzie miała miejsce jesienią podczas obchodów 100. urodzin pisarza. Publikacja, wydana przy wsparciu ze środków Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO, ukaże się pod patronatem KMLU.

Organizatorami zaprezentowanych wydarzeń Roku Lema są: Miasto Kraków, KBF – instytucja kultury Miasta Krakowa i operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Copernicus Festival oraz partnerzy Roku Lema – Fundacja PRZEKRÓJ i serwis lubimyczytac.pl.

Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Zakończył się nabór do pierwszej edycji programu rezydencjalnego dla tłumaczy i tłumaczek organizowanego przez KBF, operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. O miesięczne pobyty mogli ubiegać się tłumacze i tłumaczki na język polski z innych języków, którzy mają na swoim koncie książkowy debiut przekładowy.

Jury w składzie: Agnieszka Rasińska-Bóbr (KBF), Agnieszka Myśliwy (Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury) i Jakub Kornhauser (Stowarzyszenie Unia Literacka) wyłoniło stypendystę programu – czerwiec w Krakowie spędzi Krzysztof Umiński, który zamieszka w przestrzeni rezydencjalnej Pałacu Potockich.

Krzysztof Umiński – tłumacz literatury francuskojęzycznej i anglojęzycznej, scenarzysta filmów Kamper i Córka trenera. Tłumaczył takich autorów jak Albert Cohen, Mark Danner, Rohinton Mistry i Arundhati Roy; przełożył też kilka francuskich komiksów. Publikował m.in. w „Bluszczu”, „Dwutygodniku” i „Nowych Książkach”. Wkrótce nakładem wydawnictwa Marginesy ukaże się jego książka Trzy tłumaczki.

Rezydencje mają na celu wsparcie tłumaczy i tłumaczek poprzez zapewnienie im dogodnych warunków, by przez 30 dni mogli poświęcić się pracy przekładowej. Ponadto podczas rezydencji uczestnicy i uczestniczki będą mogli liczyć na wsparcie zespołu Krakowa Miasta Literatury UNESCO w zakresie nawiązywania nowych środowiskowych i branżowych kontaktów.

Projekt realizowany jest w ramach szerokiego partnerstwa polskich miast organizujących rezydencje – Krakowa, Gdańska i Warszawy – oraz dwóch literackich stowarzyszeń: Unii Literackiej i Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.

fot. Anna Liminowicz

Zapraszamy na kolejną edycję Copernicus Festival, która odbędzie się online w dniach 18–23 maja. W tym roku tematem przewodnim będzie wyobraźnia.

Bo czym właściwie ona jest? Skąd się wzięła? Jak to możliwe, że nasze niewielkie mózgi potrafią tak niesamowite rzeczy? I wreszcie: czy wyobraźnia ma granice? A jeśli tak – co leży poza nimi? To zagadka, z którą zmagamy się od tysiącleci. Czy kiedyś uda się ją rozwikłać? Na pewno można pofantazjować.

W tym roku okazji będzie wiele – na przykład podczas rozmowy z biofizykiem i noblistą Venkim Ramakrishnanem, kognitywistą Joelem Petersonem, matematyczką Sabiną Hossenfelder, psychologiem Edwardem Nęcką, artystką Tamarą Berdowską albo pisarzem Andrzejem Stasiukiem. Goście zagłębią się w meandry wyobraźni między 18 a 23 maja podczas kolejnej wirtualnej edycji Festiwalu.

Dorośli i młodzież zainteresowani twórczością Stanisława Lema będą mogli natomiast zgłębić temat literatury science-fiction podczas specjalnego pasma Crème de la Lem, które zostało przygotowane wraz z KBF, operatorem programem Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Jakie wizje Stanisława Lema się spełniły? Czy futurologia to nauka? Na te pytania odpowiemy wspólnie z Michałem Protasiukiem. O wadach i niuansach naszego poznania opowie Jowita Guja, z kolei Łukasz Kozak pochyli się nad esejem o ponad inteligentnej, zaawansowanej maszynie cyfrowej “Golem” z okazji wznowienia zbioru opowiadań o tym samym tytule. Naszym przewodnikiem po semantyce i kryptologii będzie Jakub Gomułka, a o futurystycznych, antyutopijnych wizjach społeczeństwa opowie Piotr Paziński.

Wszystkie rozmowy i wykłady będą dostępne na festiwalowych kanałach w serwisach Facebook i YouTube:
https://www.youtube.com/CopernicusCenter
https://www.facebook.com/copernicusfestival

Do 18 maja trwają konsultacje publiczne projektu ustawy o książce, przygotowanego przez Polską Izbę Książki. Zgodnie z nim nowe książki – podobnie jak np. gazety – miałyby ukazywać się z wyznaczaną przez wydawców, jednakową ceną, obowiązującą przez rok od premiery we wszystkich kanałach sprzedaży. Rozwiązanie funkcjonujące od lat w różnych krajach europejskich, m.in. we Francji, Niemczech, Włoszech i Hiszpanii wzbudziło liczne kontrowersje. Czym jest jednakowa cena książki i co może przynieść regulacja rynku książki w Polsce?

W najbliższych dniach przyjrzymy się zagadnieniu od różnych stron. Na początek zapraszamy do lektury wywiadu z Sonią Dragą – Prezeską Polskiej Izby Książki, którą zapytaliśmy o znaczenie proponowanych regulacji z perspektywy czytelników.

Zgodnie z projektem PIK przez rok od premiery nowe książki miałyby kosztować wszędzie tyle samo – w dużych i małych księgarniach, w sklepach internetowych czy w marketach. W jaki sposób mechanizm, który zdaniem wielu spowoduje wzrost cen książek, miałby uzdrowić polski rynek książki – i w dalszej kolejności podnieść poziom czytelnictwa? Jak wytłumaczyłaby Pani niewtajemniczonemu czytelnikowi lub czytelniczce, co przyniesie z jego/jej perspektywy ustawa?

SD: Ustawa funkcjonująca już w większości państw europejskich (pod względem terytorialnym) ma na celu ochronę rynku książki poprzez stworzenie równych warunków do działania dla wszystkich podmiotów rynku. Utrzymuje zdrową konkurencję w obszarze dystrybucyjnym, zapobiega koncentracji rynku w rękach paru graczy albo wręcz monopolizacji. Dzięki powstrzymaniu negatywnych, patologicznych wręcz zjawisk na rynku dystrybucji związanych z prowadzeniem wyniszczających wojen cenowych może zostać zachowana odpowiednia liczba księgarń, a przez to różnorodność oferty tytułów. Badania przeprowadzane w Europie jednoznacznie dowodzą, że w krajach, gdzie nie ma tego typu regulacji, dominuje sprzedaż bestsellerów (co oznacza zjawisko sprzedaży dużej liczby egzemplarzy na wąskim asortymencie), a w tych państwach, gdzie są ustawy zapobiegające przedwczesnym przecenom, sprzedaje się szersza oferta rynkowa, dająca przestrzeń również dla rodzimych autorów, debiutów i ambitnej oferty. Te same badania uzasadniają istnienie księgarń, zapewniających dodatkowe atrakcje dla czytelników, stanowiąc dla nich nie tylko miejsce sprzedaży książek, ale i kontakt z kulturą, poprzez organizowanie spotkań z autorami, rekomendacje osób opiniotwórczych czy inne działania proczytelnicze. Stworzenie warunków dla zdrowego funkcjonowania wszystkich podmiotów na rynku wydawniczym może podnieść opłacalność branży i zyski dla autorów, a część wypracowanych zysków wydawcy, księgarze czy pośrednicy mogą przeznaczyć na wszelakie akcje rozwijające czytelnictwo.

Obecnie wiele tytułów już na starcie jest przecenione poniżej kosztów produkcji, duże sieci zastrzegają też na wyłączność sprzedaż książek w pierwszych tygodniach po premierze. W jaki sposób te niewidoczne dla laika zjawiska odbijają się na książkach jakie kupujemy?

Te niewidoczne dla czytelnika zjawiska to doprowadzanie stopniowe do koncentracji rynku u małej liczby podmiotów, rugowanie z oferty tytułów trudniejszych, ambitniejszych, obserwowane od kilku lat zjawisko likwidacji księgarń niezależnych. Brak dostępności oferty książkowej zwłaszcza w małych miasteczkach sprawi, że ludzie tam mieszkający, a nie korzystający z internetu, zostają pozbawieni dostępu do tego dobra kultury, jakim jest książka.

Obserwujemy też takie zachowania konsumentów, które polegają na rezygnowaniu zakupów książki w księgarni (w momencie przebywania w punkcie sprzedaży), wybierając tańszą ofertę w internecie. Opóźniana jest tym samym decyzja o zakupie, co w efekcie często może się wiązać z całkowitą rezygnacją z zakupu, bo w przypadku nabywania książek mamy do czynienia w większości wypadków z zakupem impulsowym.

Jak odebrała Pani niedawne oświadczenia „dużych” graczy na rynku nawołujące do wycofania projektu ustawy? Czy jednakowa cena książki – jak chcą niektórzy krytykujący regulacje – to rzeczywiście projekt rodem „z poprzedniej epoki”, zamach na rynkową wolność i reguły konkurencji? 

Słuchając czy czytając wypowiedzi niektórych osób, tak ostro protestujących przeciwko wprowadzeniu omawianej ustawy, odnoszę nieodparte wrażenie, że te osoby nie do końca rozumieją zjawiska, jakich doświadczamy na naszym rynku wydawniczym, a zwłaszcza ich przyczyny. Co gorsza, nie wybiegają do przodu, bo perspektywy dla Polski bez takiej regulacji prawnej są fatalne: za parę lat może zostać już bardzo niewiele księgarń niezależnych, na rynku będą dominować 2-3 podmioty w obszarze dystrybucji detalicznej, narzucającej warunki zarówno dla czytelnika (w postaci ograniczania oferty wydawniczej oraz w zakresie ustalania cen), jak i dla wydawcy, utrudniając im możliwości współpracy. Tym gorzej widzę przyszłość dla polskich autorów.

Przeciwnicy regulacji często podkreślają, że mechanizmy sprawdzone w krajach o wysokim poziomie czytelnictwa – np. Francji czy Niemczech niekoniecznie sprawdzą się w Polsce, gdzie warunki dyktuje niższa zasobność portfeli i dużo gorsze niż w krajach Zachodniej Europy statystyki czytelnicze. Czy coś, co udało się „na Zachodzie” ma szanse z powodzeniem funkcjonować nad Wisłą?

Uważam, że powinniśmy zawsze równać do lepszych i wprowadzać regulacje, które przyjęły się z powodzeniem. Jeśli Niemcy, Francja czy Norwegia to przykłady zbyt odległe ekonomicznie, to może porównajmy się do Włoch, Portugalii czy Słowenii? Wiemy również o planach wprowadzenia takiej ustawy np. na Litwie. Musimy też pamiętać, że tylko u nas – poza Wielką Brytanią, w której po zniesieniu analogicznej ustawy 25 lat temu stworzył się monopol firmy Amazon – panują tak wyniszczające wojny cenowe.

W argumentacji „za ustawą” często pojawia się kwestia różnorodności oferty wydawniczej. W jaki sposób usztywnienie przez wydawców cen nowych książek miałoby sprawić, że na rynku ukaże się więcej wyższej jakości tytułów?

Podkreślam: stworzenie warunków równych dla wielu podmiotów zmniejsza presję na zajmowanie się tylko tytułami bestsellerowymi, komercyjnymi, dając w ten sposób szansę dla utrzymania w sprzedaży różnorodnych tytułów wydawniczych.

_________

Z pełnym projektem ustawy można się zapoznać tutaj: https://rynek-ksiazki.pl/aktualnosci/ustawa-o-ochronie-rynku-ksiazki-d-uojck-i-uzasadnienia-do-ustawy/

Wprowadzenie jednakowej ceny książki w Polsce było jednym z najczęściej pojawiających się postulatów uczestników spotkań Kongresu Książki przy ubiegłorocznym Festiwalu Conrada, wpisanym w Kartę Dobrych Praktyk.

Dokument pokongresowy można pobrać tutaj: http://miastoliteratury.pl/kongres-ksiazki-2020-karta-dobrych-praktyk-podsumowania-i-wnioski/

#kongresksiążki #księgarnieodporne

Fot. Tomasz Gotfryd

Zapaleńcy, idealiści, outsiderzy. Kim są bohaterowie książki „Tycipaństwa” Macieja Grzenkowicza i co skłoniło ich do stworzenia własnych państw? W najbliższy wtorek zapraszamy na drugie spotkanie z cyklu #opartenafaktach będące efektem współpracy Stowarzyszenia Re-Prezentacje i KBF, operatora Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

W 1967 r. Roy Bates, emerytowany brytyjski oficer, zajął opuszczoną platformę przeciwlotniczą na wodach międzynarodowych, a następnie nazwał ją Sealandią i ogłosił się jej księciem.
W 1996 r. artysta Lars Vilks nazwał skrawek szwedzkiego wybrzeża Ladonią, tworząc swoje państwo- dzieło sztuki, którego hymnem jest odgłos kamienia wpadającego do wody.
W 2013 r. pewna dziewczynka z Virginii, Emily, zapytała tatę, czy mogłaby zostać prawdziwą księżniczką. Pół roku później jej tata utworzył na pustyni Królestwo Północnego Sudanu, a swoją córkę uczynił księżniczką.

W 2016 r. Mieszko Makowski założył Królestwo Kabuto. Jego terytorium mieści się na działce pod Radomiem. Król Mieszko był rozczarowany Polską, więc stworzył państwo, w którym – jak twierdzi – wartością nadrzędną jest absolutna wolność.
11 maja o godzinie 18:00 zapraszamy na kolejne w tym roku spotkanie z cyklu #opartenafaktach, realizowane we współpracy z KBF – operatorem programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Maciej Grzenkowicz przybliży nam historię wyżej wymienionych bohaterów, spotkanie poprowadzi Olga Wróbel.

Transmisja live na profilach Non-Fiction. Festiwal reportażu i Kraków Miasto Literatury UNESCO na Facebooku oraz na platformie PLAY KRAKÓW www.playkrakow.com.

Maciej Grzenkowicz – ur. 1996, dziennikarz, reporter. Członek redakcji niezależnego magazynu „Zupełnie Inny Świat”. Publikował w „Gazecie Wyborczej” i „Ha!-Arcie”. Pasjonat języków obcych, badań socjologiczno-antropologicznych i podróżowania po świecie. Domorosły raper i aktywista.
Olga Wróbel – kulturoznawczyni, autorka komiksów, pracownica muzeum. Prowadzi bloga książkowego Kurzojady.

Na kolejne, trzecie już spotkanie cyklu zaprosimy Was do przestrzeni Pałacu Potockich – nowego, wielofunkcyjnego centrum kultury przy Rynku Głównym. Pierwsze piętro zabytkowej kamienicy na rogu Brackiej (nr 20) już wkrótce stanie się miejscem spotkań, dyskusji, wykładów i warsztatów realizowanych w ramach programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

#opartenafaktach #nadajemyzpałacu