Startuje „Szkoła czytania” dla osadzonych

Literatura uczy, bawi, wzrusza, ale i resocjalizuje – startuje kolejna, tym razem wirtualna edycja Szkoły czytania Krakowa Miasta Literatury UNESCO adresowana do osadzonych w aresztach i zakładach karnych. Odbiorcy projektu będą dyskutować m.in. o książkach Margaret Atwood, Lauren Groff czy Lukasa Bärfussa.

– W polskich aresztach i zakładach karnych przebywa obecnie ponad 80 tys. osób. Znaczenie edukacji literackiej w procesie resocjalizacji tej grupy podkreślamy od lat, organizując konferencje „Literatura w więzieniu” czy inicjując tematyczne dyskusje podczas Festiwalu Conrada – podkreśla Urszula Chwalba, kierowniczka Działu Literackiego KBF, operatora programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

W projekcie udział wezmą osadzeni z Aresztu Śledczego przy ulicy Montelupich w Krakowie, który raz w miesiącu porozmawiają o wybranych tekstach literackich. Inspiracją do wspólnej dyskusji będą książki Wybryk natury Margaret Atwood, Sto dni Lukasa Bärfussa, Nieważcy Valerii Luiselli, Fatum i furia Lauren Groff czy Pożar Ericha Frieda.

Specjalnie przygotowane zdalne warsztaty z osadzonymi poprowadzi Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy Festiwalu Conrada, redaktor „Tygodnika Powszechnego” i aktywista literacki, który od kilku lat prowadzi zajęcia w krakowskim areszcie śledczym. – W ramach „Szkoły czytania” spotykamy się nie tylko w zakładach karnych, ale i miejscach bardziej oczywistych, jak szkoły czy biblioteki, by dyskutować o przeczytanych tekstach. Założenie, które przyjęliśmy, jest następujące: świat nabiera sensu dzięki opowieści, a lektura pozwala nam zrozumieć rzeczywistość. Kiedy tę rzeczywistość rozumiemy, możemy ją lepiej zamieszkiwać i zawiązywać lepsze relacje z innymi – podkreśla Grzegorz Jankowicz.

Literackie inicjatywy adresowane do osadzonych w zakładach karnych są kontynuacją działań podejmowanych przez KBF w poprzednich latach. W ramach programu Kraków Miasto Literatury UNESCO dwukrotnie odbyła się – w 2018 i 2019 roku – konferencja Literatura w więzieniu poświęcona resocjalizacji więźniów poprzez ich udział w zajęciach literackich. W dyskusjach uczestniczyli m.in. Wojciech Brzoska, muzykujący poeta, organizator wielu wydarzeń kulturalnych dla osadzonych, Agnieszka Kłos, autorka ogólnopolskiej akcji czytelniczej dla więźniów Książka za kraty czy Tomasz Lipski, redaktor antologii poezji osób osadzonych.

O znaczeniu literatury w procesie resocjalizacji dyskutowaliśmy podczas 9. edycji Festiwalu Conrada wspólnie z Sylwią Chutnik, Marią Dąbrowską-Majewską, Bogną Świątkowską, Wojciechem Brzóską i Mikołajem Grynbergiem. W październiku 2019 roku pierwszy raz w historii polskiego więziennictwa grupa osadzonych z Krakowa wzięła udział w spotkaniu literackim z udziałem Olgi Tokarczuk, laureatki literackiej Nagrody Nobla, podczas 11. edycji Festiwalu Conrada.

Szkoła czytania to program zainicjowany w 2018 roku, a jego celem jest promocja czytelnictwa, rozwijanie kompetencji i postaw czytelniczych wśród przedstawicieli różnych grup odbiorców (młodzież szkolna, seniorzy), a także stworzenie narzędzi ułatwiających dostęp do kultury i aktywny udział w życiu literackim grupom niedoreprezentowanym (osadzeni, podopieczni placówek opiekuńczo-wychowawczych, uczniowie szkół specjalnych, mniejszości narodowe). Uczestnicy projektu biorą udział w wykładach i warsztatach prowadzonych przez znakomitych krytyków, pisarzy i tłumaczy literatury poświęconych wartościowym dziełom literackim – dawnym i współczesnym. Cykl edukacyjny realizowany w ramach programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którego operatorem jest KBF.

Rusza nabór do pierwszej edycji wspólnego programu rezydencji literackich Krakowa i Wrocławia – Miast Literatury UNESCO

Na początku marca rozpoczął się nabór do programu „Rezydencje Miast Literatury UNESCO – Kraków i Wrocław”. Projekt powstał z myślą o twórczyniach i twórcach literatury związanych z dwoma polskimi Miastami Literatury UNESCO, którzy stawiają pierwsze kroki na pisarskiej drodze. Na osoby zainteresowane rezydencjami czekają miesięczne pobyty w Krakowie i we Wrocławiu. Nabór potrwa do 11 kwietnia 2021 roku, a pobyty rezydencyjne odbędą się w obu miastach w maju 2021 roku.

Dla kogo rezydencje?

Program „Rezydencje Miast Literatury UNESCO – Kraków i Wrocław” powstał z myślą o osobach po debiucie książkowym, które posiadają w swoim dorobku nie więcej niż dwa wydane tytuły. Organizatorzy programu – KBF i Wrocławski Dom Literatury – nie wprowadzają limitów wiekowych. Osoby tworzące literaturę z Krakowa zostaną zaproszone na miesięczny pobyt do Wrocławia, natomiast autorzy z Wrocławia odwiedzą Kraków. Warto zaznaczyć, że adres zameldowania nie będzie kryterium decydującym o przyznaniu pobytu rezydencyjnego – do programu zapraszamy pisarki i pisarzy, którzy w tych miastach mieszkają, wydają lub o nich piszą. Poza zakwaterowaniem i zwrotem kosztów przejazdu uczestniczki i uczestnicy otrzymają także wynagrodzenie wynoszące po 2 tysiące złotych brutto.

Rezydencje mają na celu wsparcie młodych twórczyń i twórców, zapewnienie im dogodnych warunków, by przez 30 dni mogli poświęcić się pracy literackiej. Dodatkowym elementem programu jest integracja środowisk literackich ze stolic Małopolski i Dolnego Śląska. Dla osób biorących udział w programie rezydencjalnym zostaną zorganizowane spotkania autorskie poświęcone ich twórczości, które odbędą się m.in. w Pałacu Potockich w Krakowie oraz w klubie Proza przy Wrocławskim Domu Literatury.

Kryteria:
– związek z Krakowem lub Wrocławiem – Miastami Literatury UNESCO,
– maksymalnie dwie opublikowane książki,
– praca nad własnym projektem literackim w czasie rezydencji,
– gotowość do uczestnictwa w życiu literackim Krakowa lub Wrocławia, czyli wydarzeniach, spotkaniach promocyjnych i wywiadach,
– rezydenci podczas swojego pobytu zostaną poproszeni o napisanie tekstu (literackiego lub reportażowego) ukazującego Kraków lub Wrocław z ich perspektywy; tekst (3000-10000 znaków ze spacjami) będzie użyty w przyszłości w celach promocyjnych lub zostanie opublikowany w większym zbiorze.

Termin zgłoszeń: do 11 kwietnia 2021 roku
Termin pobytu rezydencyjnego: 1-31 maja 2021 roku

Jak aplikować?
Zgłoszenie zawierające:

– wypełniony formularz

– CV lub biogram,

– fragment autorskiego tekstu o długości do jednej strony A4

należy przesyłać w wyznaczonym terminie na adres: kontakt@miastoliteratury.pl.

Rezydencje nie są pierwszym wspólnym literackim projektem Krakowa i Wrocławia. W 2015 roku miasta organizowały razem stoisko jako goście honorowi na Salon du livre w Paryżu – największych targach książki świata frankofońskiego, współpracują też w ramach Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN, oferujących azyl pisarzom i pisarkom, którzy cierpią w swoich krajach represje z powodów światopoglądowych i politycznych, a od 2020 roku partnerują Paszportom „Polityki” w kategorii Literatura. Rozpoczynający się program rezydencjalny będzie jednak pierwszą okazją, by działania obu miast skierować bezpośrednio do twórczyń i twórców związanych właśnie z tymi ośrodkami.

REGULAMIN PROGRAMÓW REZYDENCKICH KMLU

REGULAMIN REZYDENCI WROCŁAWSKIEGO DOMU LITERATURY

Ile przewidział Lem i co się sprawdziło? Jaki wpływ miał na literaturę polską i światową? Czy „Bajki robotów”, mogą być czytane dzieciom? Jak Lem rozwija naszą wyobraźnię? I czy futurologia jest nauką? Na Peronie Literackim Michał Piętniewicz porozmawia z Szymonem Kloską, kuratorem programu Lem 2021. Spotkanie będzie transmitowane 3 marca o godz. 18.00 na profilu Facebook Klubu Dziennikarzy „Pod Gruszką”.

Biblioteka Kraków zaprasza na spotkanie poświęcone twórczości Stanisława Lema. Rozmowa ze znawcą dorobku pisarza oraz kuratorem programu Lem 2021, Szymonem Kloską, odbędzie się 3 marca o godz. 18.00 na Peronie Literackim. Będziemy pochylać się nad zagadnieniami m. in takimi jak Lem a współczesność, Lem a Internet, Lem a sztuczna inteligencja, Lem a inwigilacja, Lem a kosmos, Lem a przyszłość naszej cywilizacji.  To tylko niektóre z kwestii, ponieważ dorobek pisarza jest ogromny i przetrwa pewnie jeszcze niejedną próbę czasu. I o tej próbie czasu również będziemy mówić, zwłaszcza w kontekście obecnego rozwoju nauki, czy już całkiem niedawnego lądowania łazika na Marsie.

Oprócz tego będziemy mieli dla Państwa niespodziankę. Mało kto bowiem wie, że Stanisław Lem pisał również wiersze. Dla naszych Peronowiczów to może być nie lada gratka.

Szymon Kloska – krytyk i aktywista literacki. O książkach opowiada w radio i telewizji, czasami pisuje w prasie drukowanej i innej. Prowadził liczne programy telewizyjne i audycje o literaturze, m.in.: „WOK – Wszystko o Kulturze”, „Książki na Lato” i „Myślnik”. Do niedawna związany z „Tygodnikiem Kulturalnym”. Od przeszło dekady współprowadzi audycję „Piątka z literatury” w RMF Classic. Wieloletni pracownik Instytutu Książki, od stycznia 2017 roku związany z programem Kraków Miasto Literatury UNESCO, w ramach którego pełni funkcje kuratora programu Lem 2021. Współtwórca Festiwalu Literatury dla Dzieci. Rzecznik Nagrody Literackiej Gdynia i kurator Festiwalu Miasto Słowa, który towarzyszy nagrodzie. Od wielu lat prowadzi w Krakowie Dyskusyjne Kluby Czytelnicze – Reportaż.

Organizatorem wydarzenia jest Biblioteka Kraków i Klub Dziennikarzy „Pod Gruszką”.

Zapraszamy na pierwsze spotkanie cyklu Wyszukaj Klasyka w 2021 roku, którego bohaterem będzie Jalu Kurek (1904-1983) – krakowski pisarz blisko związany z Beskidami i Podhalem, czołowy przedstawiciel Awangardy Krakowskiej, wieloletni przyjaciel twórcy futuryzmu Filippa Tommasa Marinettiego, autor poruszających książek przybliżających świat przedwojennej polskiej wsi, w tym w szczególności wsi małopolskiej, jej głębokiej biedy i zanikających zwyczajów. Gościem spotkania prowadzonego przez Marcina Wilka będzie Jakub Kornhauser. Transmisja odbędzie się 10 marca o godz. 18.00 na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com.

Choć oficjalnie miał na imię Franciszek, przez całe życie posługiwał się abstrakcyjnym pseudonimem nadanym mu przez rodziców od nazwy granicznej rzeki między Chinami a dzisiejszą Koreą Północną. Studiowanie filologii romańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim i później na uczelni w Neapolu umożliwiło mu nawiązanie relacji z przedstawicielami ówczesnej włoskiej awangardy artystycznej. Zabłysnął powieścią Grypa szaleje w Naprawie (1934), której akcja rozgrywa się w położonej przy dzisiejszej Zakopiance rodzinnej wsi matki pisarza. Współczesny odbiorca znajdzie w tej książce wymowny zapis przenikliwej biedy, fatalnej sytuacji sanitarnej i napięć społecznych, jakimi żyła polska prowincja jeszcze niecałe 100 lat temu.

Taternik, miłośnik gór i folkloru polskich Karpat, którym poświęcił niektóre swoje teksty, z monumentalną Księgą Tatr (1955) na czele – Jalu Kurek i jego bogata twórczość czekają na swoje ponowne odkrycie. Jego imieniem nazwano nieczynny od lat, ale pozostający w pamięci mieszkańców park na krakowskim Kleparzu.

O swojej osobistej lekturze Jalu Kurka opowie podczas spotkania Jakub Kornhauser – poeta, laureat Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, tłumacz, eseista i literaturoznawca, miłośnik awangardy w literaturze.

Wyszukaj Klasyka to cykl internetowych spotkań wokół mniej lub bardziej zapomnianych, lecz ponadczasowych postaci polskiej literatury XIX i XX wieku związanych z Krakowem. Działamy na przekór wszechobecnemu pędowi do nowości, przecierając szlaki dla ponownych odkryć na miarę opowiadań Kornela Filipowicza i poezji Zuzanny Ginczanki. Inspirujemy i poszerzamy czytelnicze horyzonty.

Cykl prowadzi Marcin Wilk – pisarz, dziennikarz i kurator programów literackich.

Wszystkie spotkania odbędą się w formie transmisji na żywo na profilu Krakowa Miasta Literatury UNESCO na Facebooku i platformie PLAY KRAKÓW – www.playkrakow.com. Większość spotkań będzie transmitowana z centrum kulturalnego w Pałacu Potockich przy Rynku Głównym – w razie znoszenia obostrzeń sanitarnych zakładamy udział publiczności.

PROGRAM 2021

10 marca, godz. 18.00 | Jalu Kurek, gość: Jakub Kornhauser
14 kwietnia, godz. 18.00 | Stanisław Czycz, goście: Wit Szostak i Piotr Marecki
12 maja, godz. 18.00 | Kazimiera Treterowa, gość: Katarzyna Pilitowska
9 czerwca, godz. 18.00 | Jadwiga Beaupré, gość: Katarzyna Kobylarczyk
14 lipca, godz. 18.00 | Tadeusz Boy-Żeleński, gość: Monika Śliwińska
11 sierpnia, godz. 18.00 | Antonina Domańska, goście: Alicja Baluch i Mariusz Wollny
8 września, godz. 18.00 | Henryk Markiewicz, gość: Jacek Błach
13 października, godz. 18.00 | Kazimiera Bujwidowa, gość: Anna Kiesell

Odcinki pierwszej edycji cyklu Wyszukaj Klasyka można obejrzeć na platformie PLAY KRAKÓW: https://playkrakow.com/series/ser.148

Organizator cyklu Wyszukaj Klasyka: KBF – instytucja kultury Miasta Krakowa, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO
Partner: Narodowe Archiwum Cyfrowe