fbpx

Kraków schronieniem dla nowej stypendystki ICORN – Aslı Erdoğan

Do grona literackich gości Krakowa dołącza nowa wybitna postać, Aslı Erdoğan. Turecka pisarka będzie przebywać w polskim Mieście Literatury w ramach stypendium ICORN, międzynarodowej sieci miast oferujących azyl pisarzom i obrońcom praw człowieka. Organizatorami pobytu Erdoğan są Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe i Stowarzyszenie Willa Decjusza, którzy pomogą jej realizować program stypendium i zapewnią miejsce pracy twórczej. Ma to być kolejny, humanitarno-społeczny wymiar działalności Miasta Literatury UNESCO, którym Kraków jest  od 2013 roku – tym istotniejszy, że gościna Aslı Erdoğan w Krakowie nie tylko zapewni przestrzeń pracy samej literatce, ale z pewnością znacząco wpłynie na życie i kulturę samego miasta.

Pisarstwo i zaangażowanie

Z pewnością nie będzie to tylko działalność literacka, chociaż trzeba pamiętać, że twórczość pisarska Erdoğan, urodzonej w 1967 roku, była już wielokrotnie nagradzana. Wielkim uznaniem cieszy się również jej praca dziennikarska, której ze względu na zaangażowanie społeczno-polityczne towarzyszą liczne kontrowersje. Stypendystka ICORN opublikowała ponad dwieście artykułów (wiele z nich jest poświęconych krytyce polityków i władz), zarówno w pismach tureckich, jak i międzynarodowych. Jej twórczość jest bardzo zróżnicowana – należą do niej powieści (pierwsza, The Sea Shell Man, została wydana w 1994 r.), poezje, opowiadania, proza poetycka, eseje podróżnicze oraz polityczne. Jej dzieła, w dużej mierze ignorowane w jej własnym kraju, zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym na francuski, duński, angielski, szwedzki, norweski, bośniacki, niemiecki i bułgarski. Utworami tureckiej pisarki zajmowali się tacy autorzy jak Orhan Pamuk, Ingo Arend, Ruth Klüger czy Eugene Schoulgin – i co więcej, stały się one przedmiotem ponad stu artykułów, esejów i prac akademickich publikowanych w czołowych gazetach i czasopismach literackich w całej Europie (wystarczy wymienić Lire, Le Monde, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Die Welt, Neue Zürcher Zeitung, Die Presse czy Aftenposten). Warto też dodać, że fragmenty prozy Erdoğan były wystawiane na scenie w Mediolanie i prezentowane w teatrze, a jedno z jej opowiadań doczekało się nawet adaptacji filmowej we Francji. O klasie pisarki świadczy z pewnością fakt, że czasopismo Lire umieściło ją na liście „50 pisarzy przyszłości”, uznając jej twórczość za współczesną klasykę.

Co ciekawe, pisarka studiowała wcześniej inżynierię komputerową i fizykę, a podczas swojej kariery naukowej pracowała nawet w genewskim CERN. W Rio de Janeiro chciała zająć się doktoratem, jednak porzuciwszy w pewnym momencie pracę naukową, postanowiła wrócić do Stambułu – i dopiero wtedy zadebiutowała jako pisarka. Erdoğan jest członkiem międzynarodowego PEN Clubu, a także TYS (Stowarzyszenia Pisarzy Tureckich). Działa aktywnie w społeczności literackiej, uczestnicząc w wielu festiwalach, konferencjach i spotkaniach na całym świecie. Z całą pewnością Kraków będzie mógł niejeden raz doświadczyć jej twórczej wszechstronności.

Na przyznanie prestiżowego stypendium ICORN duży wpływ miały wysiłki Erdoğan na rzecz obrony praw ludności kurdyjskiej. W 1990 roku rozpoczęła karierę literacką, a w 1998 r. stała się felietonistką lewicowego czasopisma Radikal – na jego łamach poruszała tak bolesne tematy, jak tortury, łamanie praw człowieka w więzieniach, sytuację ludności kurdyjskiej i przemoc wobec kobiet (teksty z tego okresu zostały opublikowane w 2000 r. jako zbiór When a Journey Ends).  W odpowiedzi wielokrotnie spotykała się z pogróżkami, była poddawana aresztowaniom i oskarżeniom – co jednak nie przeszkodziło jej w odnoszeniu sukcesów w dziennikarstwie śledczym. Aktualnie pisze dla kurdyjskiej, dwujęzycznej gazety Özgür Gündem, nieustannie spotykającej się z represjami ze strony władz. Erdoğan wciąż grozi aresztowanie, dlatego poprzez przyznanie jej stypendium, Miasto Kraków chce stworzyć jej nie tylko odpowiednie warunki do rozwijania swojej twórczości, ale także zapewnić jej bezpieczny azyl polityczny oraz przestrzeń dla dalszej walki przeciwko naruszaniu praw człowieka na czas uspokojenia się sytuacji wokół autorki w jej rodzinnym kraju.

Kraków – Miasto Literatury, miasto schronienia

Kraków przystąpił do ICORN w 2011 roku (Roku Miłosza) – i jest pierwszym członkiem tej sieci z obszaru Europy Środkowo-Wschodniej. Sieć ICORN, oferująca azyl pisarzom i obrońcom praw człowieka, którzy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie, powstał w 2005 r. w Norwegii. Jednym z jej pomysłodawców był jeden z najbardziej prześladowanych pisarzy XX w.,  Salman Rushdie, którego Szatańskie wersety wywołały gwałtowne protesty w świecie islamskim i  nałożenie na autora przez ajatollaha Chomejniego słynnej fatwy – wyroku nakazującego każdemu prawdziwemu muzułmaninowi zabicie pisarza.

Gdy Kraków przystępował do ICORN, władze organizacji wskazały polskie miasto jako ważnego i jak najbardziej uzasadnionego kandydata, który będzie służyć za doskonały wzór dla innych miast tego regionu Europy. Helge Lunde, Dyrektor Sieci ICORN, wskazywał, że dzięki tradycjom kulturalnym, bogatemu życiu artystycznemu i literackiemu, Kraków będzie doskonałym miejscem schronienia i inspiracji dla prześladowanych twórców.

Za równie istotne uznał geopolityczne położenie miasta, nazywając Kraków „bramą na Wschód” – co jest istotne z punktu widzenia zainteresowania ICORN pomocą licznym pisarzom prześladowanym w krajach sąsiadujących z Polską na Wschodzie. Od tamtej pory Kraków gościł czterech pisarzy: Marię Amelie (właściwe nazwisko Madina Salamowa, z Osetii Północnej, dziś w Norwegii), Kareema Amera (Egipt, dziś w Norwegii), Mostafę Zamaninija (Iran) oraz Lawona Barczewskiego (Białoruś).

ICORN tworzy wciąż rozwijającą się sieć ponad 50 miast, a jego działalność to jeden z najsilniejszych na świecie głosów w obronie prawa do wolności poglądów i wypowiedzi oraz międzynarodowej solidarności. W ciągu 10 lat działalności sieci ICORN znaleziono miejsce tymczasowego schronienia dla kilkuset pisarzy, intelektualistów, blogerów i działaczy praw człowieka. Sieć nie tylko koordynuje program „miast tymczasowego schronienia” (shelter cities), ale także współpracuje z rządami poszczególnych państw i wieloma organizacjami z całego świata – bardzo konkretnie walcząc o wolność słowa i prawa człowieka.

Współpraca międzynarodowa w ramach sieci ICORN zajmuje strategiczną pozycję w programie Kraków Miasto Literatury UNESCO, który zakłada strategię rozwoju obejmującą 10 obszarów tematycznych, w tym m.in. rozwijanie związków literatury z prawami człowieka. Więcej na stronie: www.miastoliteratury.pl

Dobre wieści dla całej polskiej literatury! Rada Miasta Krakowa przegłosowała projekty miejskiej Nagrody Conrada oraz zarządziła opracowanie programu wsparcia działalności kulturalnej w księgarniach. Podczas gorącej dyskusji w krakowskim urzędzie miasta radni omawiali również rezolucję nawołującą Sejm do jak najszybszego procedowania Ustawy o Książce.

39: za, 0: przeciw, 2: wstrzymał się; 42: za, 0: przeciw – te liczby mówią same za siebie. Dziękuję za tą inicjatywę, bo dzięki niej Kraków wchodzi na wyższy poziom rozwoju – oceniła projekt wsparcia działalności kulturalnej w księgarniach Katarzyna Pabian, radna miasta. W Krakowie działa 78 księgarń, o 1/5 mniej niż przed trzema laty, kiedy Stolica Małopolski uzyskała prestiżowy tytuł Miasta Literatury UNESCO. W ostatnim czasie wiele z nich przeobraziło się w lokalne centra kultury, oferujące autorski wybór książek w pakiecie z kawą, ciastkami, przestrzenią dla spotkań towarzyskich, a także wieczorów autorskich, slajdowisk, projekcji filmów. W księgarni De Revolutionibus odbywa się blisko 70 wydarzeń rocznie, w kameralnej Bonobo przy Małym Rynku – ok. 40. Większość bezkosztowo, w formule współpracy ze stowarzyszeniami studentów i organizacjami pozarządowymi.

Uchwała przyjęta na Radzie Miasta zobowiązuje Prezydenta Krakowa do opracowania otwartego konkursu na dofinansowanie tego typu działalności. To pierwszy tego typu program w Polsce. Oprócz tego poszerzenia doczekał się też zapis w uchwale uprawniającej księgarnie do ubiegania się o preferencyjny czynsz w lokalach miejskich. Do tej pory mogły z niego korzystać księgarnie prowadzące wyłącznie sprzedaż książek. Rada Miasta zadecydowała, że 1/3 standardowej stawki rynkowej przysługiwać też będzie kawiarnioksięgarniom. Co ciekawe, inicjatywa wyszła od samych radnych. Temat referował Tomasz Urynowicz, radny z Nowej Huty, dzielnicy odczuwającej w największym stopniu kryzys na rynku księgarskim – na 250 tys. mieszkańców dzielnicy przypada od czasu zamknięcia popularnej „Skarbnicy” zaledwie jedna księgarnia!

O uchwale RMK jest już głośno we Wrocławiu. W Krakowie już zauważono problem. Być może i nasi radni pójdą ich śladem napisali administratorzy strony Wrocławskie Księgarnie, zrzeszającej niezależnych księgarzy ze stolicy Dolnego Śląska. Sesję śledził też z zainteresowaniem samorząd Miasta Stołecznego Warszawy.

Rada ustanowiła również Nagrodę Conrada – pierwsze polskie wyróżnienie literackie skierowane do debiutantów w newralgicznym okresie między wydaniem pierwszej a drugiej książki. Wyjątkowość Nagrody Conrada polega na jej osadzeniu w kontekście rynku książki. Nie pragniemy tworzyć kolejnej laurki, ale mamy intencję dokonania realnej zmiany w polskim polu literackim – tłumaczył Grzegorz Jankowicz, Dyrektor Programowy Festiwalu Conrada, jeden z pomysłodawców nagrody Conrada obok Krakowskiego Biura Festiwalowego. Nagroda ma zachęcić wydawców do publikowania dzieł nowych autorów i wzbogacania polskiego rynku książki. Postać Josepha Conrada, giganta literatury światowej, który swoją przygodę z pisaniem zaczynał właśnie w Krakowie, jak żadna inna nadaje się do roli patrona inicjatywy.

Na Nagrodę Conrada składa się ufundowana przez miasto nagroda pieniężna w wysokości 30 tys. zł, miesięczny pobyt rezydencjalny w Krakowie zapewniony przez Instytut Książki, promocja twórczości laureata na Festiwalu Conrada i w dodatkach Conradowskich wydawanych przez „Tygodnik Powszechny”. Swoje typy zgłaszać mogą autorzy, krytycy, wydawcy i czytelnicy. Ogłoszenie pierwszego zwycięzcy nastąpi już w tym roku na Festiwalu Conrada.

Rada Miasta żywo rozmawiała również o rezolucji wspierającej prace nad Ustawą o Stałej Cenie Książki. Dyskusja wpisała się w ogólnopolską debatę nad ważnym projektem, o którego losach rozstrzygnie niebawem Sejm. Projekt ustawy referował przed radnymi Robert Piaskowski, Zastępca Dyrektora ds. Programowych w Krakowskim Biurze Festiwalowym. Wzorowana na pozytywnych doświadczeniach Niemiec, Francji i większości krajów europejskich ustawa zobowiązuje wydawców do ustalenia na okres jednego roku jednolitej ceny końcowej książki obowiązującej we wszystkich kanałach sprzedaży – wielkich sieciach księgarskich i małych autorskich księgarniach, w supermarketach i księgarniach internetowych.

Ustawa nie jest wyrazem gospodarczego protekcjonizmu, nie zakłada żadnych dotacji. Stanowi konieczną regulację rynku, który ze względu na swoją specyfikę nie może sam się uregulować; jest wyrazem naszej odpowiedzialności za książkę jako dobro kultury – tłumaczył zaproszony na sesję Andrzej Nowakowski, Dyrektor Wydawnictwa Universitas, pełnomocnik Ministra Kultury ds. książki i czytelnictwa.

Ustawa pozwala wydawcom na rozsądne kalkulowanie ceny rynkowej książki, przyczyniając się w konsekwencji do jej obniżenia, co potwierdzają liczne dane z krajów, które zdecydowały się wprowadzić własne regulacje. Ustawa zachęca też wydawców do konkurencji jakościowej i pozwala małym księgarniom na odnalezienie swojej niszy na rynku oraz uzupełnianie oferty dostępnej w internecie i supermarketach.Rezolucja wróci pod obrady RMK po wakacjach. Choć nie będzie miała mocy sprawczej, stanowić będzie wyraźny gest Krakowa – Miasta Literatury UNESCO, wspierający wieloletnie i zgodne starania środowiska rynku książki o wprowadzenie Ustawy o Książce.

1 lipca rusza rekrutacja na Kurs kreatywnego pisania Miasta Literatury UNESCO. W ramach 6 weekendowych zjazdów we wrześniu i październiku uczestnicy będą mogli poznać sekrety warsztatu czołowych polskich pisarzy m.in. Marka Krajewskiego, Wita Szostaka i Anny Janko. Spotkają się też z ekspertami z branży, którzy podpowiedzą im, jak przełamać pisarski blok, jak negocjować z wydawcą, a także jak najlepiej zaprezentować się publiczności.

Oprócz pisarzy zajęcia poprowadzą m.in. Filip Modrzejewski, redaktor w Grupie Wydawniczej Foksal, Magdalena Dębowska, ekspert od prawa autorskiego z wydawnictwa Karakter, czy Wojciech Wocław, specjalista od wystąpień publicznych. Kurs zwieńczy wykład mistrzowski, który wygłosi jedna z gwiazd październikowego Festiwalu Conrada.

Do udziału w kursie zakwalifikowanych zostanie 15 uczestników. Będą oni wybierani na podstawie próbek tekstu prozatorskiego, które można nadsyłać do 31 lipca na adres pisz@miastoliteratury.pl. Tekst o maksymalnej długości 5 stron standardowego maszynopisu (1800 znaków na stronie) powinien w dowolny sposób wiązać się z Krakowem. Szczegółowe informacje oraz regulamin kursu można znaleźć na stronie pisz.miastoliteratury.pl. Opłata za udział w kursie wynosi 1000 zł. Po zakończeniu kursu organizatorzy zarekomendują czołowym krakowskim wydawcom trzech najlepszych absolwentów.

Kurs jest elementem ogłoszonego 17 czerwca programu wsparcia literackich debiutów w Krakowie, na który składają się również Nagroda Conrada za najlepszy debiut prozatorski w 2014 roku oraz „Partnerzy debiutów” – program grantów dla wydawców inwestujących w debiutujących autorów.

Organizatorem kursu jest Krakowskie Biuro Festiwalowe. Projekt jest realizowany w ramach programu Miasta Literatury UNESCO. Program kursu jest autorską koncepcją Karoliny Macios (redaktorki, ghostwriterki, pisarki, specjalistki ds. projektów literackich) i Magdaleny Zielińskiej (tłumaczki, redaktorki, menadżerki kultury). Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015.

Szczegółowe informacje: pisz.miastoliteratury.pl.

Nie czekaj, zgłoś się: pisz@miastoliteratury.pl – pamiętaj o dołączeniu danych kontaktowych (e-mail, telefon) oraz próbki tekstu o objętości maksymalnie 5 stron maszynopisu.

Na zgłoszenia czekamy do 31 lipca.

Pod koniec czerwca kolejne kilkadziesiąt miejsc w przestrzeni Krakowa znalazło swoich literackich patronów. Wśród wyróżnionych znaleźli się m.in. Helena Modrzejewska, Andrzej Bursa, Tadeusz Kantor i Izabela Sowa. Dodatkowo w ramach specjalnej edycji towarzyszącej 25. Festiwalowi Kultury Żydowskiej uhonorowaliśmy 20 miejsc i postaci związanych z literackim dziedzictwem Kazimierza. To już trzecia odsłona projektu Kody Miasta realizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Wszystkie ławki opatrzone zostały specjalnymi tabliczkami, na których obok nazwiska autora znalazł się również specjalny kod QR. Po jego zeskanowaniu trafiamy bezpośrednio na stronę internetową, gdzie przeczytać można fragment tekstu autora i posłuchać jego nagrania w polskiej i angielskiej wersji językowej. Dodatkowo na stronie znajduje się interaktywna mapa, dzięki której można łatwo odnaleźć wszystkie literackie ławki – a także wybrane, najważniejsze literackie adresy Krakowa.

Projekt Kody Miasta to jednak nie tylko bogata wirtualna biblioteka multimedialnych treści: fragmentów tekstów, bezcennych nagrań archiwalnych, fotografii i biogramów najważniejszych postaci krakowskiego życia literackiego na przestrzeni kilku stuleci. Estetyczne tabliczki zadedykowane literackim patronom umieszczone w przestrzeni miejskiej to również świetny sposób promocji marki Krakowa Miasta Literatury UNESCO wśród Krakowian i turystów. Projekt akcentuje prestiżowy tytuł w przestrzeni publicznej, którym Kraków został uhonorowany ponad półtora roku temu i urzeczywistnia ideę o wchodzeniu literatury w tkankę miasta. Setka tabliczek z nazwiskami literackich patronów imponuje i pokazuje siłę literackiego dziedzictwa miasta. To równocześnie doskonała platforma współpracy z kilkudziesięcioma partnerami, m.in. największymi wydawcami w kraju, Katedrą UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także organizacjami pozarządowymi, m.in. Stowarzyszeniem Radiofonia.

W ubiegłym roku 100 ławek na krakowskich Plantach zyskało swoich literackich patronów. W kwietniu 2014 roku pojawiły się ławki m.in. Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Ziemowita Szczerka, Grahama Mastertona, Jacka Dukaja, Jerzego Pilcha, Josepha Conrada, Sławomira Mrożka, Stanisława Lema i Witolda Gombrowicza. W październiku 2014 roku do tego grona dołączyli m.in. Herta Müller, Juan Gelman, Neil Gaiman, Szczepan Twardoch, Zośka Papużanka, Gaja Grzegorzewska, Wit Szostak, Bronisław Malinowski czy Maria Pawlikowska-Jasnorzewska.

Dzięki nagraniom archiwalnym w projekcie usłyszymy głosy m.in. Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza, Adama Zagajewskiego, Ryszarda Krynickiego, Ewy Lipskiej, Julii Hartwig czy Ziemowita Szczerka. W rolę lektorów wcielili się również pieśniarze, literaci, redaktorzy, dziennikarze literaccy i blogerzy, krytycy literaccy m.in. Grzegorz Turnau, Bronisław Maj, Piotr Mucharski, Zośka Papużanka, Jerzy Franczak, Szymon Kloska, Tomasz Pindel, Łukasz Wojtusik, Marcin Wilk, Łukasz Dębski , a nawet (wykraczając daleko poza granice Krakowa) Graham Masterton i Robert Hass (wybitny poeta amerykański, tłumacz Czesława Miłosza). Partnerujący akcji wydawcy udostępnili nam również fragmenty audiobooków i nagrań w interpretacji m.in. Marka Kondrata, Jerzego Treli, Borysa Szyca, Macieja Stuhra.

Wpisz szukaną frazę: