Praca na impulsach – wywiad z Michałem Buszewiczem

75 lat temu ukazała się najbardziej skomplikowana książka świata. Finnegans Wake to ezoteryczna konstrukcja, oniryczna podróż do źródeł doświadczenia, radykalny przełom w dziejach literatury. Z okazji jubileuszu każde z siedmiu Miast Literatury UNESCO przygotowało filmową adaptację krótkiego fragmentu powieści. Krakowski epizod oparty jest na wydanym w 2012 roku tłumaczeniu Krzysztofa Bartnickiego. Z reżyserem filmu Michałem Buszewiczem rozmawiał Jan Bińczycki z portalu www.readingmalopolska.pl.

Reading Małopolska: Jesteś twórcą na początku kariery. Na reżyserski debiut wybrałeś najtrudniejszy tekst w historii światowej literatury.

Michał Buszewicz: Z wykształcenia jestem dramaturgiem, co więcej, nigdy nie zajmowałem się filmem. Nie sądzę żebym miał odwagę wyrwać się z takim pomysłem, ale zaproponowano mi to, więc podjąłem wyzwanie. To taka propozycja, że albo się w nią wchodzi w całości albo ucieka. Stwierdziłem, że kręci mnie ryzyko i wrzucę się w środek tego labiryntu. Kiedy moi znajomi usłyszeli o tej propozycji, stwierdzili, że to niewykonalne. Tym bardziej się zapaliłem. Z przekory (śmiech).

RM: Były momenty zwątpienia?

MB: Oczywiście. Były, kiedy pierwszy raz zasiadłem do lektury tekstu. To kosmos, w którym z początku trudno odnaleźć logikę. Im dłużej się go studiuje tym bardziej ujawnia się wewnętrzny system. Zaczyna się dostrzegać powtórzenia, powtórzenia z wariacjami, odwołania do innych języków, skróty skojarzeniowe, matematyczne  konstrukcje, niezwykle precyzyjna kompozycja. W miarę lektury ten kosmos staje się coraz bardziej logiczny. Dochodzi do tego jeszcze melodia tekstu i zaczyna się wyłaniać pewna interesująca struktura.

Zachęcamy do lektury całego wywiadu.

We wtorek, 17 czerwca, o godz. 18:00 w krakowskim Instytucie Cervantesa (ul. Kanonicza 12), odbędzie się spotkanie zatytułowane „Świat według Virigilia”, organizowane przez Wydawnictwo Universitas i Instytut Cervantesa w związku z polską premierą tomu „Zimne opowiadania” Virgilio Piñery, jednego z czołowych twórców kubańskiej literatury.

Polska premiera jednego z największych dzieł literatury kubańskiej XX wieku – tomów „Zimne opowiadania” i „Ten, który przyszedł mnie zbawić” Virgilio Piñery – stanie się okazją do rozmowy o tym wyjątkowym twórcy (w Polsce znanym dotąd niemal jedynie ze względu na przyjaźń z Gombrowiczem) oraz o literaturze kubańskiej w ogóle i arcydziełach latynoskiej prozy, które wciąż pozostają do odkrycia. Opowiadania Piñery inicjują bowiem serię „Las Américas: nieznana klasyka literatury latynoskiej” wydawnictwa Universitas.

W spotkaniu udział wezmą: Nina Pluta (badaczka literatury latynoskiej), Tomasz Pindel (tłumacz tomu i redaktor serii), a poprowadzi je Abel Murcia Soriano – dyrektor Instytutu Cervantesa w Krakowie.

Nina Pluta – iberystka, wykłada literaturę hispanojęzyczną w Uniwersytecie Pegadogicznym w Krakowie, pracowała także na innych uczelniach (Katowice, Warszawa, Ostrawa). Współautorka podręcznika Historia literatur hispanojęzycznych. Ostatnio wydała książkę o wpływie konwencji kryminalnej w najnowszej prozie hispanoamerykańskiej.

Tomasz Pindel – pracownik Instytutu Książki i b. wykładowca Katedry Ameryki Łacińskiej UJ, tłumacz literatury hiszpańskojęzycznej, ze szczególnym wskazaniem na latynoską, sporadyczny publicysta „Gazety Wyborczej” i „Tygodnika Powszechnego” i regularny „Bluszcza”. Współautor audycji „Piątka z literatury” (RMF Classic) i bloga poczytane.blog.onet.pl, autor jednej powieści – „Czy to się nagrywa?” i jednej książki literaturoznawczej – „Zjawy, szaleństwo i śmierć. Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej”.

W dniach 16 i 17 czerwca na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego odbędzie się seminarium otwierające cykl “Literatura i prawo w Polsce”. Spotkania i debaty w ramach rozpoczynającego się cyklu mają służyć zainaugurowaniu badań nad relacjami między literaturą a prawem na gruncie polskim. Seminarium organizowane jest przez Katedrę Antropologii Literatury i Badań Kulturowych UJ oraz Centrum Studiów Humanistycznych UJ.

Seminarium “Literatura, prawo, sfera publiczna” będzie poświęcone pytaniom o miejsce, jakie badania nad związkami prawa i literatury mogą zajmować w kształtowaniu sfery publicznej. Organizatorzy chcą zainicjować debatę nad tym, w jaki sposób literatura może przyczynić się do dyskusji nad porządkiem prawnym oraz jaką rolę w rozumieniu praktyk literackich odgrywa prawo, a także – jakie pożytki dla sfery publicznej odgrywają relacje między nimi.

W seminarium wezmą udział przedstawiciele młodego pokolenia badaczy. Wystąpienia będą poświęcone m.in. wpływowi badań literackich na współczesne interpretacje prawa talmudycznego, dyskursowi politycznemu III Rzeszy oraz znaczeniu prawa dla XIX-wiecznych krytyków literackich. Dwa panele seminaryjne będą dotyczyć prawa autorskiego   ̶ rozumianego jako szczególny obszar prawa decydujący o kształcie debaty publicznej. Referaty dotyczyć będą zarówno historycznych uwarunkowań funkcjonowania prawa autorskiego, jak i współczesnych problemów z nim związanych.

Gościem specjalnym seminarium będzie Jarosław Lipszyc, prezes Fundacji Nowoczesna Polska, który przedstawi projekty związane z reformą prawa autorskiego w Polsce i w Unii Europejskiej. Wykład Jarosława Lipszyca odbędzie się 16 czerwca o godzinie 17:30.

Wydarzeniem towarzyszącym seminarium będzie panel dyskusyjny “Literatura przed prawem (autorskim)”. Spotkanie współorganizowane jest przez Krakowskie Biuro Festiwalowe i stanowi element programu krakowskich obchodów Bloomsday. W dyskusji wezmą udział Krzysztof Bartnicki    ̶ tłumacz “Finnegans Wake” Jamesa Joyce’a, Jarosław Lipszyc oraz Marcin Balicki    ̶ prawnik specjalizujący się w zagadnieniach prawa autorskiego. Panel odbędzie się 16 czerwca o godz. 19:30 w Kawiarni Massolit.

Seminarium “Literatura, prawo, sfera publiczna”    ̶  16-17 czerwca, Wydział Polonistyki UJ (ul. Gołębia 18, sala 42). Wstęp wolny.

Program seminarium dostępny na stronie: www.literaturaprawo.pl.

Stowarzyszenie Willa Decjusza zaprasza 16 czerwca (poniedziałek), o godz. 18.00 na Salon Literacki z jednym z najwybitniejszych polskich i europejskich reporterów – Wojciechem Jagielskim. W czasie spotkania zatytułowanego „Gorycz Afryki” opowie on o swojej ostatniej książce pt. „Trębacz z Tembisy”. Spotkanie poprowadzi Michał Olszewski. Wstęp na wydarzenie jest wolny.

Wojciech Jagielski – ur. 1960, dziennikarz i reporter, absolwent dziennikarstwa (UW). Zaczynał w latach 80. jako dziennikarz PAP, od 1991 roku pracuje w „Gazecie Wyborczej”. Specjalizuje się w tematyce Afryki oraz Azji Środkowej i Kaukazu. Opublikował cztery książki: Dobre miejsce do umierania (1994), Modlitwa o deszcz (2002, nominowana do nagrody literackiej Nike, Nagroda im. ks. J. Tischnera), Wieże z kamienia (2004) oraz Nocni wędrowcy (2009). Otrzymał m.in. nagrody: Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1995, tzw. polski Pulitzer), im. Dariusza Fikusa (2002) oraz złotą odznakę „Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasowej” (2005). Choć jest porównywany do Ryszarda Kapuścińskiego, od początku podąża swoją własną pisarską drogą. Jego ostatnia książka pt. „Trębacz z Tembisy” to z jednej strony opowieść o życiu Nelsona Mandeli, jednego z największych przywódców XX wieku, który za sukcesy w polityce zapłacił wysoką cenę w życiu osobistym. Z drugiej strony jest to historia Freddiego Maake, twórcy wuwuzeli − trąbek popularnych podczas mistrzostw świata w piłce nożnej w RPA.

Już od środy 11 czerwca, idea bezpłatnej wymiany książek pod szyldem Drugiego Życia Książki zawędruje także do szpitali. Obserwując entuzjazm, jaki wzbudzają kolejne edycje akcji, a także mając na uwadze terapeutyczny wymiar literatury i samego czytania, w 9 krakowskich szpitalach ustawione zostaną regały Drugiego Życia Książki, z których korzystać będą mogli wszyscy pacjenci. Partnerem akcji są: Wydawnictwo Literackie, Znak, Insignis, WAM, Sine Qua Non oraz IKEA Kraków. Organizatorem jest Krakowskie Biuro Festiwalowe.

Dzięki akcji pacjenci będą mogli wymieniać się książkami, nieustannie odnajdując w nich nowe historie, pomocne w mierzeniu się z trudną codziennością pobytu w szpitalu. Wśród placówek objętych akcją znalazły się: Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Specjalistyczny Szpital Miejski im. Gabriela Narutowicza, Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy, Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego, 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. Św. Ludwika, a także Szpital Położniczo-Ginekologiczny – Ujastek.

11 czerwca regały Drugiego Życia Książki trafią do 7 szpitali. W połowie czerwca można je będzie znaleźć również w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym przy ul. Strzeleckiej i w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera.

Zielone regały dostarczyła IKEA Kraków, a zapełnione zostały dzięki uprzejmości współpracujących z nami krakowskich wydawnictw, do których należą Wydawnictwo Literackie, ZNAK, WAM, Sine Qua Non oraz Insignis.

Partnerem akcji Drugie Życie Książki w szpitalach jest IKEA Kraków.

Objęcie szpitali ideą bezpłatnej wymiany to bezprecedensowa akcja o dużym wymiarze społecznym i włączającym. Upowszechnienie dostępu do literatury, będące nadrzędnym celem akcji Drugie Życie Książki, nie byłoby możliwe bez pomocy fundatorów książek, za które wszystkim wydawnictwom serdecznie dziękujemy.

Trwająca trzy dni międzynarodowa konferencja „Narody i stereotypy 25 lat później. Nowe granice, nowe horyzonty” dobiegła końca. Spotkanie zakończyło się sukcesem. Dopisała również frekwencja zainteresowanych słuchaczy. Intelektualiści, publicyści i osobistości świata kultury przybyli, by w międzynarodowym gronie dyskutować na temat zmieniających się stereotypów narodowych, etnicznych, religijnych, a także ksenofobii, międzykulturowego dialogu i tożsamości w obliczu zmian cywilizacyjnych: globalizacji, migracji, zanikania granic z jednej strony, i pojawiania się nowych barier z drugiej.

Zobaczcie galerię zdjęć z wydarzenia.

W ramach obchodów Bloomsday, święta literackiego celebrowanego corocznie 16 czerwca w różnych miastach świata dla upamiętnienia twórczości Jamesa Joyce’a, Kraków Miasto Literatury UNESCO planuje szereg działań upamiętniających i przypominających twórczość pisarza. Wydarzenia odbędą się w księgarnio-kawiarni Massolit (ul. Felicjanek 4). Organizatorem jest Krakowskie Biuro Festiwalowe we współpracy z Fundacją Miasto Literatury, Katedrą Antropologii Literatury i Badań Kulturowych UJ oraz Centrum Studiów Humanistycznych UJ.

 
Świętowanie Bloomsday rozpocznie popołudniowa lektura Ulissesa. O godz. 17:00 zapraszamy wielbicieli literatury do wspólnego słuchania i czytania dzieła Joyce’a w przytulnych wnętrzach Massolitu. Zapewniamy wygodne fotele, przyjemną atmosferę i specjalne nagrody książkowe, dla najaktywniejszych lektorów.

 
O 17:30 odbędzie się polska premiera filmu, zrealizowanego w ramach uczczenia 75. urodzin głośnego dzieła Joyce’a Finneganów tren (Finnegans Wake). Obraz, będący filmową adaptacją krótkich fragmentów powieści (7 fragmentów – 7 Miast Literatury UNESCO), ma na celu przybliżenie twórczości Joyce’a oraz zachęcenie do jej czytania w nowy, atrakcyjny i multimedialny sposób. Autorem koncepcji i reżyserem krakowskiego epizodu jest Michał Buszewicz, jeden z najzdolniejszych dramaturgów młodego pokolenia. W filmie wystąpili m.in. bracia Janiccy, słynni aktorzy Tadeusza Kantora, a także Jaśmina Polak znana z filmu Hardkor Disco. Tuż po projekcji polskiego epizodu Krzysztof Bartnicki, tłumacz, twórca przekładu na język polski Finnegans Wake (Finneganów tren) Joyce’a, autor powieści i słowników, Michał Buszewicz oraz Magda Szpecht (scenarzystka) wezmą udział w dyskusji na temat procesu tłumaczenia Finnegans Wake oraz przełożenia tekstu literackiego na narrację filmową. Po dyskusji zapraszamy na projekcję pozostałych części filmu zrealizowanych przez 6 Miast Literatury UNESCO (Edynburg, Dublin, Reykjavik, Norwich, Melbourne, Iowa City).

 
O godz. 19:30 rozpocznie się panel dyskusyjny Literatura przed prawem (autorskim) dotyczący związku literatury i prawa. Uczestnicy panelu, organizowanego przez Uniwersytet Jagielloński we współpracy z Krakowskim Biurem Festiwalowym, będą rozmawiać o tym, jakie granice wyznacza dla literatury prawo autorskie: co wolno, a czego nie wolno pisarzom i tłumaczom? Jaka literatura nie powstaje z powodu ograniczeń prawnych? Jakie są granice tekstów? Czemu służy domena publiczna? Kim jest autor? Punktem wyjścia dyskusji będą kontrowersje prawne jakie przez wiele lat towarzyszyły dorobkowi Jamesa Joyce’a, który — wcześniej ściśle kontrolowany przez potomków pisarza — dopiero w 2011 roku przeszedł do domeny publicznej. Najnowsze prace Krzysztofa Bartnickiego pokażą jednak, że kontrowersje wcale wtedy nie ustały. Gośćmi specjalnymi panelu będą: Krzysztof Bartnicki, Jarosław Lipszyc, poeta, dziennikarz, działacz ruchu wolnej kultury, prezes Fundacji Nowoczesna Polska oraz Marcin Balicki, aplikant adwokacki oraz doktorant w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Sekcji Własności Intelektualnej Instytutu Allerhanda.

Z radością informujemy, że już po raz dziesiąty wręczona zostanie Nagroda Transatlantyk. Uroczystość, podczas której poznamy nazwisko tegorocznego laureata, odbędzie się 12 czerwca w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Transatlantyk to doroczna nagroda Instytutu Książki dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą. Jej celem jest uhonorowanie osoby, która ma szczególne osiągnięcia w zakresie promocji literatury polskiej na świecie. Laureatami Nagrody Transatlantyk mogą być tłumacze, wydawcy, krytycy, animatorzy życia kulturalnego.

Wyboru laureata dokonała Kapituła Nagrody w składzie: Ksenia Starosielska, Elżbieta Tabakowska, Jerzy Jarzębski i Karol Lesman. Przewodniczył jej Dyrektor Instytutu Książki.

Nagrodę stanowi 10.000 EUR oraz statuetka autorstwa Łukasza Kieferlinga.

Dotychczas laureatami Transatlantyku byli:

2005 – Henryk Bereska (Niemcy) – pochodzący ze Śląska wybitny tłumacz literatury polskiej na niemiecki
2006 – Anders Bodegård (Szwecja) – dobrze znany w Polsce tłumacz i popularyzator naszej literatury w Szwecji
2007 – Albrecht Lempp (Niemcy) – współtwórca sukcesu Polski jako gościa Honorowego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie, tłumacz m. in. Głowackiego i Pilcha
2008 – Ksenia Starosielska (Rosja) – przekładająca od lat 60-tych dzieła polskich prozaików na rosyjski
2009 – Biserka Rajčić (Serbia) – tłumaczka polskich poetów, filozofów, literaturoznawców, znawczyni polskiej awangardy
2010 – Pietro Marchesani (Włochy) – wielki promotor twórczości Wisławy Szymborskiej we Włoszech
2011 – Vlasta Dvořáčková (Czechy) – zasłużona popularyzatorka poezji polskiej w Czechach
2012 – Yi Lijun (Chiny) – literaturoznawczyni, tłumaczka m. in. „Dziadów”, „Trylogii” i „Zniewolonego umysłu”
2013 – Karol Lesman (Holandia) – znawca Witkacego, przełożył kanon prozy polskiej na niderlandzki

źródło: http://www.instytutksiazki.pl

Instytut Kultury Miejskiej z Gdańska oraz Krakowskie Biuro Festiwalowe zapraszają 13 czerwca o godz. 18.00 do Księgarni pod Globusem (ul. Długa 1) na spotkanie z chorwacką poetką – Dortą Jagić i jej tłumaczką Małgorzatą Wierzbicką, które poprowadzi Szymon Kloska. Jagić otrzymała 21 marca br. Nagrodę Literacką Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności za tom Kanapa na rynku (2011). Nagroda ta promuje i wyróżnia wartościowe zjawiska poetyckie podejmujące temat wolności. – Wiersze Dorty Jagić są afirmacją wolności kobiety, jej niepoddawania się naciskom cielesności i uczuć, determinacji społecznych i historycznych – napisało w uzasadnieniu werdyktu jury pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Pomiana. Organizatorami spotkania są: Instytut Kultury Miejskiej, Krakowskie Biuro Festiwalowe i Kraków Miasto Literatury UNESCO.

Dorta Jagić jest poetką, autorką krótkiej prozy i dramatów, tłumaczką, filozofką i religioznawczynią, tegoroczną laureatką Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności za tomik Kanapa na rynku (2011), w którym opowiada o kobiecie w różnych aspektach i na różnych etapach życia. Obecnie pracuje nad słownikiem kobiet biblijnych. Lubi podróżować. Za swój debiutancki tomik wierszy (Plahta preko glave, 1999) otrzymała prestiżową chorwacką nagrodę poetycką: Goran za mlade pjesnike. W 2007 roku na międzynarodowym festiwalu poetyckim w Rumunii otrzymała Nagrodę Balkan Grand Prize for Poetry. Współpracuje ze studenckimi amatorskimi teatrami eksperymentalnymi.

Międzynarodowy Festiwal Literatury Europejski Poeta Wolności organizowany jest co dwa lata przez Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku. W 2014 roku Miasto Gdańsk już po raz trzeci uhonorowało twórcę poezji z Europy Nagrodą Literacką Europejski Poeta Wolności – Dortę Jagić z Chorwacji oraz jej tłumaczkę Małgorzatę Wierzbicką. Laureatami wcześniejszych edycji byli: Durs Grünbein (2012, Niemcy) za tom Mizantrop na Capri) i Uładzimier Arłou (2010, Białoruś) za tom Prom przez kanał La Manche. Jury Nagrody tworzą: Krzysztof Czyżewski, Agnieszka Holland, Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz jury), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg i prof. Krzysztof Pomian (przewodniczący).

Tomiki poezji wszystkich nominowanych wydawane są przez Miasto Gdańsk i Instytut Kultury Miejskiej. Tomy z tegorocznej edycji można zamówić na stronie www.ikm.gda.pl.

Więcej informacji o Nagrodzie Literackiej Europejski Poeta Wolności na stronie www i na Facebooku